مشاوره اختلال شخصیت پارانوئید (پارانویا)؛علائم، عوارض و درمان 

هرکدام از ما انسان ها ویژگی های شخصیتی داریم که ما را از دیگران متمایز می کند. این ویژگی ها در عین حال که می تواند نقطه قوت و باعث رشد و پیشرفت ما در زندگی باشند، در صورتی که از حد سلامت خود خارج شوند می تواند اختلال ایجاد کند. اختلال های شخصیتی بسیاری هستند که افراد مختلف را درگیر می کنند. یکی از مشهورترین آنها، بیماری پارانوئید (پارانویا) است که در ادامه ی این مقاله به نشانه ها و علایم آن می پردازیم و به این سوال پاسخ می دهیم که آیا بیماری پارانوئید درمان می پذیرد یا خیر.

بیماری پارانوئید چیست؟

اختلال شخصیت پارانوئید (Paranoid personality disorder)، یکی از انواع وضعیت های روانی در گروه A اختلالات شخصیت است که بارزترین علامت آن طرز تفکر عجیب و غریب و غیر عادی است. افراد مبتلا به پارانویا اغلب متعصب بوده و از فرافکنی، پیش‌داوری، بی اعتمادی و سوء ظن بی وقفه به دیگران رنج می برند؛ حتی زمانی که دلیلی برای مشکوک بودن وجود ندارد. این افراد اغلب عصبی، مضطرب و خشمگین‌ هستند.

این اختلال معمولاً در اوایل بزرگسالی شروع می شود و عموما در مردان بیشتر از زنان شایع است. مطالعات تخمین می زنند که این اختلال بین 2.3 تا 4.4 درصد از جمعیت عمومی را تحت تاثیر قرار می دهد.

علائم و نشانه های افراد مبتلا به بیماری پارانوئید

افراد مبتلا به پارانویا همیشه مراقب هستند و بر این باورند که دیگران دائماً سعی در تحقیر، تهدید و آسیب رساندن به آنها را دارند. این باورهای عمدتا بی اساس و عادات سرزنشی و بی اعتمادی آنها، در توانایی این افراد برای ایجاد روابط نزدیک اختلال ایجاد کند.

مشخصات افراد مبتلا به بیماری پارانوئید

• به تعهد، وفاداری یا امانت داری دیگران تردید دارند. همیشه باور دارند که دیگران از آنها سوء استفاده می کنند یا آنها را فریب می دهند.
• تمایلی به اعتماد به دیگران یا گفتن اطلاعات شخصیشان را ندارند؛ زیرا می ترسند که از این اطلاعات علیه آنها استفاده شود.
• افراد بخشنده ای نیستند و حرف های دیگران را به دل گرفته و همیشه نسبت به دیگران کینه دارند.
• بیش از حد حساس هستند و انتقادات دیگران را بی احترامی می دانند.
• نگاه های دیگران را مشکوک تلقی می کنند.
• در برابر رفتار دیگران با عصبانیت واکنش نشان می دهند و سریع تلافی می کنند.
• نسبت به همسر، نامزد و دوستان خود همیشه بدبین هستند و احساس می کنند آن ها به او خیانت می کنند.
• به طور کلی در روابط خود با دیگران سرد هستند و غالبا افراد حسودی هستند.
• در همه موارد حق را تنها به خود می دهند و فکر می کنند همیشه آن ها درست می گویند.
• هیچ وقت آرامش کافی ندارند.
• سرسخت و مجادله گر هستند.

تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید

اگر فردی علائم داشته باشد، پزشک با انجام شرح حال پزشکی کامل و معاینه فیزیکی، ارزیابی را آغاز می کند. اگرچه هیچ آزمایشِ آزمایشگاهی خاصی برای تشخیص اختلالات شخصیتی وجود ندارد، پزشک ممکن است از تست های مختلف تشخیصی برای ردیابی بیماری جسمی به عنوان علت علائم استفاده کند. به عنوان مثال، مشکل شنوایی یا سوء مصرف طولانی مدت مواد ممکن است با پارانویا اشتباه گرفته شود.

اگر پزشک هیچ دلیل فیزیکی برای علائم نداشته باشد، ممکن است فرد را به روانپزشک، روانشناس یا متخصصان مراقبت های بهداشت روان که برای تشخیص و درمان بیماری های روانی آموزش دیده اند، ارجاع دهد. PPD با اختلالات روان پریشی مانند اسکیزوفرنی نوع پارانوئید یا اختلال هذیانی نوع گزند و آسیب متفاوت است؛ زیرا افراد مبتلا به بیماری پارانوئید فاقد تحریفات ادراکی (به عنوان مثال، شنیدن صداها) یا تفکر عجیب و غریب (مثلا گمان می کنند که همه جا توسط پلیس دنبال می شوند) هستند. روانپزشکان و روانشناسان از ابزارهای مصاحبه و ارزیابی ویژه ای برای تشخیص اختلالات شخصیت استفاده می کنند.

بیماری پارانوئید یک نوع اختلال شخصیت است که با الگوهای فکری، رفتار و عملکرد روزانه یک فرد معمولی متفاوت است. یک فرد مبتلا به پارانویا نسبت به دیگران محتاط و همیشه مراقب است. این افراد فکر می کنند دیگران می خواهند آن ها را تهدید کنند و یا آن ها را فریب دهند.

بیماری پارانوئید چگونه درمان می شود؟

بیماران پارانوئید اغلب به دنبال درمان نیستند؛ زیرا خود را دارای مشکل نمی دانند. بی اعتمادی به دیگران در افراد مبتلا به PPD برای متخصصان مراقبت های بهداشتی چالشی برانگیز است؛ چراکه اعتماد رکن مهمی در روان درمانی است. در نتیجه، بسیاری از افراد مبتلا به PPD از برنامه درمانی خود پیروی نمی کنند و حتی ممکن است انگیزه های درمانگر را زیر سوال ببرند.

به طور کلی برای درمان این بیماری از دارو استفاده نمی شود. با این حال، در صورت شدید بودن علائم و یا همانندی این اختلال با سایر مشکلات روانی مانند اضطراب یا افسردگی، ممکن است داروهایی مانند داروهای ضد اضطراب، ضد افسردگی ها، تثبیت کننده های خلق، بنزودیازپین ها یا داروهای ضد روان پریشی تجویز شوند.

عوارض بیماری پارانویید چیست؟

تفکر و رفتارهای مرتبط با پارانویا می تواند در توانایی فرد در حفظ روابط و همچنین توانایی آنها در عملکرد اجتماعی و شرایط شغلی اختلال ایجاد کند. در بسیاری از موارد، افراد مبتلا به پارانویا درگیر مسائل حقوقی می شوند. در محیط کار افراد موفقی نیستند و در برخی مواقع اخراج می شوند. همچنین در روابط عاطفی دچار مشکلات متعددند و احتمال جدایی و طلاق در این جمعیت بیشتر است.

تاثیر اختلال شخصیت پارانویید در روابط عاطفی

اگر با فردی مبتلا به بیماری پارانوئید در ارتباط هستید، باید بدانید که این رابطه چقدر می تواند استرس زا و آشفته باشد. خواه با همسر، پارتنر یا یکی از اعضای خانواده سر و کار داشته باشید. سوء ظن، عدم اطمینان و صمیمیت می تواند خسارت سنگینی را برای شما داشته باشد. توهین های لفظی، عدم اهمیت به احساسات شما، و اعتقاد سرسختانه به اینکه آنها همیشه بر حق هستند، حسادت و رفتار کنترل کننده آنها می تواند روابط اجتماعی را برای شما دشوار کند و احساس تنهایی را در شما ایجاد کند.

احتمالاً این إحساس را خواهید داشت که فرد مبتلا به PPD شما را آنطور که هستید واقعاً نمی بیند. آنها آنقدر مراقب احساسات خود هستند و درباره افشای هر چیز شخصی درباره خود دچار نگرانی هستند که احساس نزدیکی برای آنها بسیار دشوار و بعضا غیر ممکن است.
در روابط سالم، اعتماد با گذشت زمان عمیق تر می شود؛ زیرا دو نفر یکدیگر را بهتر می شناسند. اما در رابطه با افراد مبتلا به بیماری پارانوئید، اغلب عکس این اتفاق رخ خواهد داد؛ هر چه مدت رابطه شما بیشتر می شود، فرد مبتلا به PPD به شما کمتر اعتماد می کند و به شما مشکوک تر می شود.
قبل از اینکه در این رابطه ناسالم غرق شوید و امید خود را از دست بدهید، می توانید رابطه خود را با تشویق پارتنر خود به درمان و قدم برداشتن برای ایجاد مرزهای سالم تثبیت کنید.

کنار آمدن با بیماری پارانوئید در عزیزانتان

درست است که زندگی با افراد دارای پارانویا می توانند آزاردهنده و گیج کننده باشد، به خاطر داشته باشید که باورهای پارانوئید و تفکر نامنظم عزیزتان ناشی از ترس است. هرچند باورهای آنها کاملاً بی اساس است. با اینحال ترس، اضطراب و رنجی که آنها تجربه می کنند بسیار واقعی است.

درد آنها را بشناسید. در حالی که نیازی به موافقت با باورهای بی اساس این افراد ندارید، می توانید احساساتی را که به این باورها دامن می زنند، بشناسید و به آنها آرامش دهید. پذیرش درد آنها می تواند به آنها کمک کند احساس امنیت بیشتری کرده و خشم و خصومت خود را از بین ببرند.
در مورد باورهای اشتباه آنها بحث نکنید و فوراً آنها را کنار نگذارید. فرد مبتلا به PPD رویدادها را به اشتباه عنوان تهدید تفسیر می کند و تلاش برای بحث منطقی با آنها تنها باعث تقویت باور آنها می شود که شما قصد فریب آنها را دارید. در عوض، به اعتقادات آنها احترام بگذارید و بیشتر بر ترس های پشت ادعاهای آنها تمرکز کنید. صحبت آشکار در مورد احساسات خود بدون تأیید تفکر پارانوئید آنها، می تواند به کاهش استرس و اضطراب آنها کمک کند.

مرزبندی کنید، تعیین مرزهای واضح می تواند به فرد مبتلا به بیماری پارانوئید کمک کند تا آثار مخرب رفتار خود را مشاهده کند، که به نوبه خود ممکن است او را ترغیب به درمان کند. به عنوان مثال: می توانید شفاف سازی کنید که اگر آنها شما را به تقلب متهم کردند یا مانع دیدارتان با دوستان شدند، تا زمانی که آنها درمان را شروع نکنند ، آنجا را ترک خواهید کرد. قوانین و پیامدها را واضح بیان کنید اما به شرط آنکه آمادگی پیگیری آنها را داشته باشید.
نحوه برقراری ارتباط را ساده کنید. سعی کنید از زبان روشن و بدون ابهام استفاده کنید تا احتمال سوء تفسیر محبوبتان از گفته های شما کاهش پیدا کند. اگر معشوق شما شروع به پیچاندن کلمات شما می کند، سعی کنید با حالت غیر تدافعی توضیح دهید.
ورزش را تشویق کنید. فعالیت بدنی منظم باعث ترشح اندورفین در بدن می شود که می تواند تنش را از بین ببرد، خلق و خوی عزیزان شما را تقویت کند و به مدیریت علائم استرس، اضطراب و افسردگی کمک کند. استفاده از روش های ذهن آگاهی و تمرکز بر هیجانات بدنی در هنگام ورزش می تواند کمک کننده باشد تا جریان افکار منفی را کنترل کنند.

آرامش را ترویج دهید. افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید اغلب در آرامش مشکل دارند. شما می توانید با تشویق یک تمرین آرامش بخش منظم مانند یوگا یا مدیتیشن به آنها کمک کنید.

چشم انداز افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید

چشم انداز زندگی افراد مبتلا به PPD متفاوت است. پارانویا یک اختلال مزمن است و احتمالا تا پایان عمر در فرد ادامه خواهد داشت. به دلیل اینکه بیشتر این افراد در برابر درمان مقاومت می کنند، در نتیجه احتمال کنترل و درمان ضعیف است؛ اما در برخی دیگر از افراد ممکن است در فرایند درمان عملکرد نسبتاً بهتری داشته باشند و بتوانند ازدواج کنند، شغل خود را حفظ کنند و مانند سایر افراد به زندگی عادی بپردازند.

آیا می توان از بیماری پارانوئید جلوگیری کرد؟

اگرچه ممکن است پیشگیری از پارانویا ممکن نباشد، اما گاهی اوقات درمان می تواند به فرد مستعد این شرایط اجازه دهد تا روش های سازنده تری برای مقابله با موقعیت ها بیاموزد.

بیماری پارانوئید در بین مردم، خصوصا مردان شایع است. این اختلال نیز مانند بیماری های روانی دیگر، نیازمند مراجعه به متخصص و روان درمانی است. بسیاری از افرادی که با بیماری پارانوئید درگیر هستند، در صورتی که مشاوره و روان درمانی را ادامه دهند می توانند شرایط را به سمت سلامت سوق دهند و تا حدی این وضعیت ناخوشایند را کنترل کنند؛ در غیر اینصورت به احتمال زیاد تا پایان عمر پارانویا گریبانگیر آن ها خواهد بود. کلینیک آنلاین روانشناسی تراپیا، با بهره گیری از مشاورین و روانشناسان متخصص، آماده ارائه خدمات به هموطنان فارسی زبان در سراسر جهان می باشد.