مشاوره اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD) 

یکی از مشکلات اساسی که انسان امروز با آن دست و پنجه نرم می‌کند، بیماری‌ها و اختلالات روحی و روانی متعددی است که بخش عمده آن ریشه در دوران کودکی فرد دارد. نمونه ای از این اختلالات، اختلالات شخصیتی می باشند. معمولا این اختلالات، از دوران کودکی آغاز می‌شوند و ممکن است حتی تا دوران بزرگسالی تشخیص داده نشوند. بیش فعالی یا ADHD (Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder) یکی از این اختلالات شایع است که افراد زیادی را درگیر کرده است.

از طرفی، موضوع فراموشی دیجیتال که نقش برجسته‌ای در جامعه مدرن امروز پیدا کرده‌است، ممکن است به تشدید این اختلال کمک کند و در مواردی تشخیص ADHD و فراموشی دیجیتال را برای متخصصان دشوار می‌کند.

ADHD بر روی زندگی روزمره فرد تاثیر منفی دارد و می‌تواند مشکلات مختلفی مانند عملکرد نامناسب در کار و مدرسه، عزت نفس پایین و بی ثباتی در روابط را برای فرد ایجاد کند.

در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این اختلال می‌پردازیم و علل وقوع، علائم و چگونگی درمان آن تشریح می‌کنیم.

ADHD چیست؟

ADHD مخفف Attention Deficit Hyperactivity Disorder است که به معنای اختلال کم توجهی/بیش فعالی است و در ترجمه‌های دیگر، اختلال نقص توجه و بیش فعالی نیز ترجمه می‌شود. بیش فعالی یک کم توانی و اختلال رفتاری و رشدی است که باعث می‌شود فرد مبتلا برای متمرکز کردن توجه خود، دچار مشکل شود.

این عدم تمرکز در شرایط مختلفی ممکن است برای شما پیش بیاید؛ البته به این نکته توجه داشته باشید که همه افرادی که دچار بیش فعالی هستند به این بیماری مبتلا نیستند.

انواع بیش فعالی

بیش فعالی دارای انواع و سطح‌های مختلفی است که در یک جلسه مشاوره فردی به آن پرداخته شده و از سوی روان درمانگر تشخیص داده می‌شود. انواع این اختلال عبارتند از:

اختلال بیش فعالی با شدت خفیف

اختلال ADHD خفیف یا به اصطلاح Mild که تنها دارای نشانه‌های لازم برای تشخیص بیش‌فعالی را دارند و تنها به نقص‌های جزئی در عملکرد فرد به خصوص در زمینه‌های شغلی و اجتماعی آن منجر می‌شود.

بیش فعالی با شدت متوسط

در اختلال ADHD متوسط یا Moderate، نشانه های بیش فعالی و عواملی که باعث اختلال در عملکرد فرد می‌شود، در حد فاصل خفیف تا شدید قرار دارد.

بیش فعالی با شدت شدید

در بیش‌فعالی Severe، علائم بیش فعالی، به طرز غیر عادی و شدیدی بروز داده می‌شود.

بیشتر افرادی که دچار ADHD هستند، از وجود این اختلال در خود آگاه نیستند. در واقع آن‌ها تصور می‌کنند که علت عدم تمرکزشان، چالش‌های وظایف روزمره است. این افراد برای تمرکزکردن در کارهای خود دچار مشکل هستند و همین موضوع باعث می‌شود تا ملاقات و برنامه‌های خود را فراموش کنند.

ناتوانی در کنترل هیجانات هم از دیگر نشانه‌های این نوع اختلال در افراد است. همه افراد بزرگسالی که از اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی رنج می‌برند، در کودکی خود دچار این اختلال بوده‌اند. البته در برخی از افراد با بالارفتن سن برخی از این نشانه‌ها کاهش پیدا می‌کند. از علائم اصلی ADHD در بزرگسالان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مشکل در تمرکز و توجه
• بی قراری
• بیش فعالی
• مشکل در اتمام تکالیف
• بی نظمی
• تحمل بسیار پایین در ناکامی ها
• نوسانات خلقی مکرر
• زود جوش بودن
• مشکل در مواجهه با استرس
• روابط بی ثبات و متشنج

تفاوت ADHD و ADD

یکی از اشتباهات رایجی که در این حوزه وجود دارد، اشتباه گرفتن ADHD با اختلال نقص توجه یا ADD است. دلیل این اشتباه این است که شباهت بسیار زیاد این دو مورد به یکدیگر در بسیاری موارد، تفکیک این دو را بسیار دشوار می‌کند.
ADD که بیشتر در زنان شایع است و علائم آن در کودکان قبل از هفت سالگی خود را نشان می دهد، مشکل عدم تمرکز و بی‌دقتی در افراد بدون وجود علائم بیش‌فعالی است.

به عبارتی دیگر، تفاوت اصلی ADHD و ADD، اضافه‌شدن عنصر بیش‌فعالی به ADHD است؛ به طوری که بی‌توجهی (کم‌دقتی) و بیش‌فعالی به‌صورت هم‌زمان در فرد بیمار مشاهده می‌شود و اختلالات و مشکلاتی را در زندگی شخصی فرد ایجاد می‌کند.

تشخیص بیش فعالی یا ADHD

اگر شما دچار اختلال ADHD باشید، اگر شما دچار علائم زیر هستید و یا هر کدام از این علائم را در خود یا کودک خود مشاهده می کنید، ممکن است که دچار بیماری ADHD باشید و پیشنهاد می شود که به روانشناس مراجعه کنید.

• اگر بی‌دقت هستید و به راحتی حواستان پرت می‌شود و نمی‌توانید به راحتی تمرکز کنید.
• اگر گوش کردن به صحبت‌های بقیه برایتان سخت است و مدام حرفشان را قطع می‌کنید و مواقعی که نباید چیزی
• بگویید، حرف می‌زنید.
• پیروی کردن از دستورالعمل‌ها برایتان سخت است.
• نمی‌توانید به کارهایتان نظم بدهید و چند کار را با هم شروع می‌کنید، ولی نمی‌توانید به اتمام برسانید.
• نمی‌توانید انتظار بکشید و مواقعی که اتفاقی نمیافتد بی‌قرار هستید.
• فراموشکار هستید و وسایلتان را گم می‌کنید و نمی‌دانید کجا گذاشتید.
• به راحتی تحریک و یا سرخورده می‌شوید و زود از کوره در می‌روید.
• اگر ناآرام و عصبی هستید، غلبه بر افکارتان مشکل است و به سختی می توانید استرس هایتان را کنترل کنید.
• می‌خواهید کارها را همان لحظه بدون فکر و تامل انجام دهید.

میزان شایع بودن ADHD چقدر است؟

تحقیقات نشان می‌دهد که این نوع اختلال‌ها در پسرها بیش از دخترها وجود دارد. طبق آمار حدود 3 الی 5 نفر از هر صد کودک دبستانی به ADHD مبتلا هستند. بیش از دو نفر از هر سه کودک مبتلا به ADHD تا دوره نوجوانی همچنان علامت‌دار باقی می‌مانند. این میزان در بزرگسالی به دو نفر از هر سه نفر می‌رسد.

تاثیر ژنتیک بر ADHD

در واقع محققان نتوانسته اند علتی برای ابتلا به اختلال بیش فعالی تشخیص دهند. طبق تحقیقات مشاهده شده‌است که ترکیبی از ژن‌ها، عوامل محیطی و رژیم غذایی بر اختلال ADHD تاثیر گذار باشد. برخی از تحقیقات حاکی از آن است که ژن ها بزرگترین فاکتور و دلیل در ابتلا به این اختلال هستند. زیرا ژن ها بلوک های سازنده ساختمان بدن ما هستند. در واقع کودکان ژن های والدین خود را به ارث می برند.

راه های درمان بیش فعالی

مناسب‌ترین روش درمان ADHD یا اختلال کم توجهی-بیش فعالی هر فردی با فرد دیگر متفاوت است. در واقع روش‌های درمان ADHD ترکیبی از مصرف دارو، تراپی و تغییر سبک زندگی است. متدوال‌ترین داروهایی که برای درمان بیش فعالی استفاده می‌شود عبارتند از:

• ریتالین
• آدرال

از داروهای غیر محرک همچون استراترا یا گروهی از داروهای ضد افسردگی هم استفاده می‌شود.

گام‌هایی برای کاهش علائم ADHD

1. تغییر رژیم غذایی و داشتن یک تغذیه سالم و مناسب برای افراد مبتلا به ADHD بسیار تاثیر گذار است و یکی از گام‌های کاهش علائم این نوع اختلال است.
2. استفاده از مکمل‌ها می‌تواند تاثیر زیادی داشته باشد. برخی از مطالعات نشان‌دهنده این موضوع است که اسید های چرب امگا 3 و امگا 6 برای افراد مبتلا به اختلال کم توجهی/بیش فعالی بسیار مناسب است. البته برای استفاده از این مکمل‌ها توصیه می‌شود حتما با پزشک خود مشورت کنید.

چه زمانی باید به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کرد؟

هر زمانی که احساس کردید این عدم تمرکز و توجه و بیش در زندگی شخصیتان به صورت مداوم اختلال ایجاد می‌کند، بهتر است که به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید و با آن‌ها مشورت کنید. البته برخی از نشانه‌های این نوع اختلال با سایر شرایط ذهنی یکسان است و ممکن است اصلا به این اختلال مبتلا نباشید؛ اما ممکن است در شرایط دیگری باشید که نیاز به درمان دارید. بنابراین، کمک گرفتن از یک پزشک متخصص می‌تواند کمک زیادی به شما کند تا از بار روانی و ترس ناشی از ابتلا به ADHD رها شوید.

تست بیش فعالی یا ADHD

یکی از آزمون‌های رایجی که برای تشخیص ADHD مورد استفاده قرار می‌گیرد، آزمون کانرز است که در سه سطح زیر انجام می‌شود:

• آزمون کانرز والدین
• آزمون کانرز برای بزرگسالان (18 سال به بالا)
• آزمون کانرز معلمان

اهمیت استفاده از مشاورین ما

مشاورین کلینیک روانشناسی تراپیا، با استفاده از ابزارهای مختلف و همچنین تست‌های مرتبط برای تشخیص اختلال ADHD، روند تشخیص و درمان بیماری را آغاز می‌کنند. تمامی روانشناسان، مشاورین و روان درمانگران این کلینیک، عضو هیات علمی بهترین دانشگاه‌های کشور بوده و دارای تجربیات مختلفی چه در داخل و چه در خارج از کشور بوده و در پروژه‌های تحقیقاتی مختلفی فعالیت داشته‌اند.

جمع‌بندی و نتیجه گیری

ADHD یا بیش فعالی ریشه در کودکی دارد و ممکن است با بالا رفتن سن برخی از علائم آن کاهش یابد؛ اما اگر این اختلال باعث آسیب به عملکرد شما در کار و اجتماع می‌شود، لازم است که به روانپزشک مراجعه کرده و این اختلال را درمان کنید. همچنین اگر علائم ADHD را در کودک و نوجوان خود مشاهده می کنید، با مشورت روانپزشک می‌توانید این اختلال را درمان و رفع کنید.