یکی از رایج‌ترین موارد در دنیای روانشناسی، اختلال شخصیتی یا Personality Disorder است. این مشکل جزء اختلالات روانی محسوب‌ می شود. فرد مبتلا به اختلال های شخصیتی، دچار الگوی فکری، رفتاری و عملکردی ناسالم است. علاوه بر الگوهای فکری و رفتاری نامناسب، شخص در درک و ارتباط با موقعیت‌ها و افراد دیگر نیز دچار مشکلاتی می‌شود. در ادامه این مقاله به‌طور کامل به بررسی انواع اختلال شخصیت، علائم و درمان اختلال های شخصیت می‌پردازیم. تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

 

اختلال شخصیت (Personality Disorder) چیست؟

همان‌طور که در ابتدای مقاله نیز اشاره ‌شد، اختلال شخصیت (Personality Disorder) از جمله بیماری‌های اختلال روانی است که در آن فرد دچار الگوی فکری، عملکردی و رفتاری ناسالمی می‌شود و در درک و ارتباط با موقعیت‌ها و افراد مختلف دچار مشکل می‌شود؛ در نتیجه این بیماری باعث می‌شود فرد مشکلات و محدودیت‌های زیادی را در روابط عاطفی، روزمره، محل کار، محل تحصیل و سایر مکان‌ها و فعالیت‌ها تجربه‌کند.

اختلال شخصیت جزو بیماری های اختلال روانی است که باعث ایجاد رفتار ناسالم در فرد میشود

بیماری Personality Disorder (اختلال شخصیت)، نوع خاصی از بیماری‌هاست که افراد زیادی در دنیا درگیر آن هستند؛ اما با توجه به نداشتن علائم غیرطبیعی، بسیاری از مبتلایان از بیماری خود مطلع نمی‌شوند. جمع گریزی، خودپسندی، عدم توانایی ارتباط با دیگران و وابستگی شدید، اصلی ترین علائم این بیماری هستند. در صورتی که احساس کردید هر یک از این رفتارها در وجود شما در حال شکل گیری و گسترش است، بهتر است با یک روانپزشک در این باره صحبت‌ کنید.

اختلال شخصیتی از چه سنی رخ می دهد؟

شروع اختلالات شخصیتی معمولا مصادف با اوایل سنین نوجوانی و جوانی است. انواع مختلفی از این اختلال وجود دارد که هر کدام از آن‌ها در سنین خاصی ظاهر می‌شوند. برخی از این اختلالات را کمتر می‌توان در سنین جوانی و میان‌سالی تجربه‌کرد و مربوط به دوران سالخوردگی هستند. در ادامه به‌طور کامل به‌ بررسی انواع اختلالات شخصیتی خواهیم‌ پرداخت.

نکته مهمی که درباره بیماری اختلال شخصیت وجود دارد این است که تشخیص آن برای بیماران دشوار است و بسیاری از بیماران فکر می‌کنند که رفتار آن‌ها کاملا طبیعی است و مشکل دیگران است که نمی‌توانند با آن‌ها در ارتباط باشند و به آن‌ها نزدیک شوند. این افراد معمولا بعد از مراجعه به روانشناس متوجه بیماری خود می‌شوند. پس اگر احساس می‌کنید هیچ مشکلی از سمت شما وجود ندارد و این مشکل افراد دیگر است که نمی‌توانند با شما رابطه صمیمی و دوستانه برقرارکنند، بهتر است با یک روانشناس متخصص در این باره مشورت کنید. همکاران مجرب ما در 24 ساعت شبانه‌روز آماده ارائه مشاوره آنلاین به تمام مراجعه کنندگان عزیز در زمینه اختلالات شخصیتی و سایر بیماری‌ها هستند. شما می‌توانید به‌جای مشاوره‌های حضوری، از مشاوره تلفنی و مشاوره آنلاین کلینیک روانشناسی تراپیا استفاده‌کنید.

آیا شخصیت تغییر پذیر است؟

این سوال که آیا شخصیت تغییر می‌کند را نمی‌توان به همین سادگی پاسخ داد. هنوز هم گروهی از دانشمندان می‌گویند شخصیت قابلیت تغییر دارد و گروهی نیز می‌گویند که نه، شخصیت مانند کوزه گلی خشک شده و دیگر تغییر نمی‌کند. البته رویکردهای اخیر در این علم بیشتر تغییرپذیری شخصیت را سرلوحه مطالعات خود قرار می‌دهد. شخصیت به طور کلی از اواخر دهه اول تا اوایل دهه دوم زندگی ساخته می‌شود؛ اما برای برخی افراد مشکلاتی بوجود می‌آید که در این فرآیند اختلال ایجاد می‌کنند.

چه عواملی باعث بروز اختلال شخصیت می شود؟

همان طور که شخصیت یک فرد تحت تاثیر وراثت و محیط اطراف شکل می گیرد، خطر ابتلا به اختلال شخصیت نیز تحت تاثیر همین موارد است. خطر ابتلا به اختلال شخصیت اساساً تحت تأثیر ژنتیک است.

عواملی که باعث بروز اختلال شخصیت می شوند.

البته  تحقیقات اثبات می‌­کند که تجارب نامطلوب در دوران کودکی، مانند سوء استفاده، جدایی والدین، فرهنگ و … در ابتلای افراد نقش پررنگی دارد.

مهمترین علائم افراد دارای اختلال شخصیت

فرد مبتلا به اختلالات شخصیتی معمولا در یکی از موارد زیر دچار مشکل می شود؛ البته باید توجه داشت که ممکن است فرد به طور همزمان در چند مورد از موارد زیر دچار مشکل شود.

فرد دارای اختلال شخصیت در زمینه های زیر مرتباً و بصورت طولانی مدت دچار درگیری می شود:

  • نحوه تفکر در مورد خود و دیگران
  • نحوه پاسخگویی احساسی
  • نحوه ارتباط گرفتن و ادامه دادن با دیگر افراد
  • روش کنترل رفتار و احساسات
  • نحوه کنار آمدن با دوستان و همکاران

باید توجه داشت تا زمانی که این موارد تاثیری بر سیر معمولی زندگی افراد نداشته باشد، به عنوان اختلال در نظر گرفته نمی‌شوند.

بارز ترین علائم اختلال در افراد

نکته قابل ذکر این است که افراد زمانی بیمار یا دچار اختلال خوانده می‌شوند که به صورت کامل زندگی عادی‌شان از بین برود و حتی نتوانند در محل کار یا خانه خود دوام بیاورند؛ به گونه‌ای که این پروسه تا چند ماه ادامه پیدا کند. پس اگر مقدار کمی از سمپتوم‌ها و نشانه‌های آن را در خود می‌بینید اصلا نگران نباشید، چون به طور طبیعی همه ما این موارد را در خودمان داریم؛ ولی به صورت خیلی خفیف.

حتی از نظر برخی روانشناسان مقدار قابل توجهی از افرادی که احساس می‌کنند دچار اختلال شده‌اند اصلا اختلال ندارند. پس مراقب باشید به خودتان برچسب اختلال نزنید!

نحوه تشخیص اختلال شخصیت

علائم اختلال شخصیت نسبتا واضح هستند. علائمی مانند عدم همدلی و احساس پشیمانی مداوم یا روابط مداوم آشفته با دیگران از این دست است.

از آنجایی که افراد مبتلا به یک اختلال شخصیت اغلب علائمی دارند که با دیگر اختلالات شخصیتی هم پوشانی دارد، فقط یک متخصص بالینی، روانشناس بالینی یا روانپزشک می‌تواند به طور قطعی تشخیص دهد که آیا کسی دچار این اختلالات هست یا خیر.

لزوم مراجعه به متخصص یا روانشناس برای تشخیص اختلالات شخصیتی آنجایی ضرورت بیشتری پیدا می کند که فرد دارای اختلال شخصیت ممکن است اشکال دیگری از اختلالات روانی مانند اختلال مصرف مواد یا افسردگی نیز داشته باشد. روانشناسان کلینیک تراپیا، در زمینه درمان انواع اختلالات شخصیت، آماده ارائه مشاوره به مراجعین عزیز می باشند.

طبقه بندی انواع بیماری های اختلالات شخصیتی

اختلالات شخصیتی بر اساس علائم و ویژگی‌هایی که دارند به 3 گروه اصلی تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:

  • اختلال شخصیتی گروه A

  1. اختلال شخصیتی اسکیزوئید
  2. اختلال شخصیتی اسکیزوتاپیال
  3. اختلال شخصیتی پارانوئید
  • اختلال شخصیتی گروه B

  1. اختلال شخصیتی مرزی
  2. اختلال شخصیتی هیستریونی
  3. اختلال شخصیتی خودشیفته
  4. اختلال شخصیتی ضداجتماعی
  • اختلال شخصیتی گروه C

  1. اختلال شخصیتی اجتنابی
  2. اختلال شخصیتی وابسته
  3. اختلال شخصیتی وسواسی

نکته قابل توجه در بیماران اختلال شخصیت این است که اغلب کسانی‌که یک نوع اختلال شخصیتی دارند، دارای نشانه‌های حداقل یک اختلال شخصیتی دیگر نیز هستند.

برای تشخیص وجود اختلال شخصیت، نیازی نیست همه علائم در آن فرد وجود داشته‌باشد؛ بلکه وجود یک یا چندین علامت در فرد تاییدکننده این بیماری می‌باشد.

اغلب بیماران اختلال شخصیتی چند نوع از بیماری را همزمان دارند.

اختلالات شخصیتی گروه A

مهم‌ترین ویژگی اخلاقی مشترک بین اختلالات شخصیتی گروه A، تفکرات و رفتارهای عجیب و غریب است. این گروه به سه دسته اختلالات شخصیت اسکیزوئید، اسکیزوتایپال و پارانوئید تقسیم می‌شود.

اختلال شخصیتی اسکیزوئید

از جمله رایج‌ترین علائم بین بیماران اختلال شخصیتی اسکیزوئید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • تمایل نداشتن یا میل بسیار کم به برقراری رابطه جنسی
  • سرد بودن و بی تفاوت بودن نسبت به اطرافیان
  • علاقه نداشتن به حضور در اجتماع و ترجیح تنهایی
  • علاقه نداشتن به برقراری رابطه عاطفی و اجتماعی با افراد
  • لذت نبردن از اکثر کارها و احساس بی تفاوتی نسبت به آن کارها
  • ناتوانی در برقرار روابط اجتماعی روزمره با افراد

اگر علاقه‌مندید که درباره این بیماری اطلاعات بیشتری داشته‌باشید، مقاله اختلال شخصیتی اسکیزوئید را مطالعه نمایید.

اختلال شخصیتی اسکیزوتایپال

از جمله علائم بیماری اختلال شخصیتی اسکیزوتایپال می‌توان به:

  • تفکر، باور، گفتار، رفتار و پوشیدن لباس‌های عجیب و غریب
  • فرد بیمار صداهایی عجیب می‌شنود. مثلا: شنیدن صدای زمزمه‌شدن نام او
  • پاسخ‌های نامناسب، مشکوک و بی تفاوت به سوال دیگران
  • اضطراب اجتماعی و ناراحتی در روابط با افراد نزدیک به خود
  • اعتقاد به این‌که اتفاقاتی که در جهان اطراف فرد در حال رخ‌دادن است، حاوی نشانه‌هایی مخفی برای اوست.
  • پاسخ‌های غیرمنطقی و نامناسب در برابر حوادث عاطفی
  • اعتقاد به این‌که می‌توان با افکار خود بر افراد و اتفاقات تاثیرگذاشت و آن‌ها را تغییر داد.

اگر علاقه‌مندید که درباره این بیماری اطلاعات بیشتری داشته‌باشید، مقاله اختلال شخصیتی اسکیزوتایپال را بررسی کنید.

از جمله علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپال میتوان به شنیدن صداهای عجیب در فرد اشاره کرد.

اختلال شخصیتی پارانوئید

از جمله علائم اختلال شخصیتی پارانوئید می‌توان به موارد زیر اشاره‌کرد.

  • تمایل به کینه داشتن نسبت به افراد
  • توهم مکرر نسبت به خیانت همسر
  • شک داشتن به وفادار و قابل اعتماد بودن دیگران
  • بی اعتمادی به دیگران و کارهایی که انجام می‌دهند
  • اعتقاد به این‌که همه در تلاش هستند تا به او آسیب بزنند یا او را فریب دهند
  • واکنش شدید و عصبانی نسبت‌به توهین‌های صورت‌گرفته به فرد

اگر علاقه‌مندید که درباره این بیماری اطلاعات بیشتری داشته‌باشید، به مقاله اختلال شخصیتی پارانوئید موجود در سایت مراجعه‌کنید.

اختلالات شخصیتی گروه B

افراد دارای اختلالات شخصیتی گروه B معمولا رفتارها و تفکرات بیش از حد احساسی و یا غیرقابل پیش‌بینی دارند و شامل 4 گروه اختلال شخصیتی مرزی، هیستریونی، شخصیت خودشیفته و ضداجتماعی می‌شود.

اختلال شخصیتی مرزی

از جمله علائم بیماری اختلال شخصیت مرزی می‌توان به موارد زیر اشاره‌کرد:

  • احساس مداوم پوچی
  • خشم‌ مکرر و شدید
  • روابط ناپایدار با افراد مختلف
  • روابط و رفتارهای ناسالم و خطرناک همچون: رابطه جنسی با افراد متعدد، قمار، پرخوری و …
  • خودکشی یا تهدید به خودزنی
  • ترس از تنهاشدن و رهاشدن توسط دیگران
  • رفتار موجی، گاه به‌حالت خشمگین و گاه مهربان
  • پارانویای مربوط به استرس
  • داشتن حالت ناپایدار و شکننده فردی

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این بیماری مقاله اختلال شخصیتی مرزی موجود در سایت را مطالعه کنید.

اختلال شخصیتی هیستریونیک

از جمله ویژگی‌های افراد با بیماری اختلال شخصیتی هیستریونیک می‌توان به:

  • علاقه به جلب توجه
  • بیش از حد احساسی‌بودن و رفتار دراماتیک داشتن
  • به‌راحتی تحت تاثیر دیگران قرار گرفتن
  • احساسات سطحی و در حال تغییر
  • نگرانی بیش از حد درباره ظاهر بدنی

اختلال شخصیت هیستریونیک از جمله شایع ترین انواع اختلالات شخصیتی است.

شخصیت هیستریونیک در حالی‌که درباره یک موضوع اطلاعات کافی ندارد، با اعتماد به نفس کامل و کورکورانه از آن دفاع می‌کند.

اگر علاقه‌مندید که درباره این بیماری اطلاعات بیشتری داشته‌باشید، به مقاله اختلالات شخصیتی هیستریونی موجود در سایت مراجعه‌کنید.

اختلال شخصیتی خودشیفته

از جمله ویژگی‌های بیماری اختلال شخصیتی خودشیفته می‌توان به موارد زیر اشاره‌کرد.

  • عدم توجه به نیازها و احساست دیگران
  • اغراق در استعدادها و دستاوردهای خود
  • تکبر و خود بزرگ بینی زیاد
  • انتظار تحسین مداوم از سوی مردم
  • حسادت به دیگران یا اعتقاد به‌اینکه دیگران به او حسادت می‌کنند.

اگر علاقه‌مندید که درباره این بیماری اطلاعات بیشتری داشته‌باشید، به مقاله اختلالات شخصیتی خودشیفته موجود در سایت مراجعه‌کنید.

اختلال شخصیتی ضد اجتماعی

از جمله مهم‌ترین نشانه‌های بیماری اختلال شخصیتی ضد اجتماعی می‌توان به:

  • پشیمان نشدن از رفتار اشتباه
  • بی توجهی به نیازها و احساسات دیگران
  • دروغگویی مداوم، سرقت اموال مردم، استفاده از نام مستعار، فریب دیگران و …
  • قانون ستیزی
  • نقض حقوق شهروندی، اجتماعی و سایر حقوق مردم
  • رفتارهای خشونت آمیز و پرخاش‌گرانه

در مقاله اختلال شخصیتی ضد اجتماعی یا اختلال ASPD، اطلاعات کامل راجع به این بیماری، علائم و نشانه ها موجود می باشد.

اختلالات شخصیتی گروه C

افراد مبتلا به بیماری‌های اختلال شخصیتی گروه C دچار استرس و اضطراب رفتاری هستند و این گروه به 3 دسته اختلال شخصیت اجتنابی، اختلال شخصیت وسواسی و اختلال شخصیت وابسته تقسیم می‌شوند. در ادامه به بررسی ویژگی‌های هرکدام از این دسته‌ها می‌پردازیم.

اختلال شخصیتی اجتنابی

از جمله نشانه‌های بیماری اختلال شخصیت اجتنابی می‌توان موارد زیر اشاره کرد.

  • احساس پست بودن، غیر جذاب بودن و نفرت از خود
  • دوری و تنفر از فعالیت‌های گروهی و ملاقات با افراد جدید
  • کم‌رویی و خجالت شدید در موقعیت‌های اجتماعی و عاطفی
  • ترس از عدم تایید، خجالت و تمسخر توسط اطرافیان

خجالت و کم رویی از جمله اصلی ترین علائم بیماری اختلال شخصیت اجتنابی است.

اگر علاقه‌مندید که درباره این بیماری اطلاعات بیشتری داشته‌باشید، به مقاله اختلال شخصیتی اجتنابی موجود در سایت مراجعه‌کنید.

اختلال شخصیتی وسواسی

از جمله موارد اختلال شخصیتی وسواسی می‌توان به موارد زیر اشاره‌کرد.

  • خساست مالی شدید و کنترل دقیق مانده حساب بانکی
  • کمال گرایی شدید
  • تمایل به فرمانروایی و کنترل افراد و عدم توانایی در واگذاری وظایف به دیگران
  • غفلت از دوستان و تفریح به‌دلیل غرق‌شدن بیش‌از اندازه در کار
  • ناتوانی در دورریختن اشیا بی کاربرد و خراب
  • انعطاف ناپذیربودن در برابر اخلاقیات و ارزش‌های خود

در مقاله اختلالات شخصیتی وسواسی بطور کامل به بررسی این اختلال پرداخته ایم.

اختلال شخصیتی وابسته

از جمله نشانه‌های بیماری اختلال شخصیتی وابسته می‌توان به:

  • نیاز به شروع رابطه جدید بلافاصله پس از اتمام رابطه قبلی
  • ترس از عدم تایید و ترس از مخالفت با دیگران
  • مشکل در شروع و انجام پروژه‌ها به‌تنهایی به‌دلیل کمبود اعتماد به نفس
  • وابستگی بیش از اندازه به دیگران و نیاز به مراقبت‌شدن توسط دیگران
  • ترس از تنها شدن
  • تحمل رفتارهای زننده و سوءاستفاده‌های افراد دیگر

مخالفت دائمی با دیگران اصلی ترین علامت مبتلا به بیماری اختلال شخصیتی وابسته است.

اشاره‌کرد. اگر تمایل‌دارید اطلاعات بیشتری درباره این بیماری و علائم آن داشته‌باشید، مقاله اختلال شخصیتی وابسته را دنبال‌کنید.

 

آیا افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی برای دیگران خطرناک هستند؟

افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی به طور کلی خطری برای دیگران ندارند یا حداقل می توان گفت که تمامی افرادی که دچار اختلال شخصیت می شوند خطرناک نیستند. اختلالات اضطرابی نمونه ای از این موارد است.

اما در مواردی نادر مثل فردی که دارای اختلال شخصیت ضد اجتماعی است، ممکن است برای دیگران خطر آفرین باشد؛ زیرا او به راحتی حقوق دیگران را نادیده می‌گیرد و این امر احتمال بروز رفتارهای خشونت آمیز را از طرف وی بالا می برد.

همچنین افرادی که دارای اختلال شخصیت خودشیفته هستند نیز گاها خطرناک هستند. درست است که این افراد رفتار های خشن از خود بروز نمی دهند، ولی می توانند دیگران را فریب داده و از آن ها سو استفاده کنند.

 

درمان و مشاوره بیماری اختلال شخصیت

درصورتی‌که یک یا چند مورد از بیماری‌های اختلال شخصیتی گروه A، B یا C را دارید بهتر است در اسرع وقت با یک روانشناس درباره مشکلات خود صحبت‌کنید.

تمایلات و اختلالات یک فرد مبتلا به اختلال شخصیت ممکن است هرگز به طور کامل درمان نشود و از بین نرود؛ اما تحقیقات نشان داده است که اکثر افراد مبتلا، می‌تواند علائم را با گذشت زمان کاهش دهند و مدیریت بهتری بر روی رفتار و افکار خود داشته باشند.

این افراد می‌تواند به وسیله روان درمانی در مورد این اختلال و آنچه در ایجاد علائم تأثیر دارد بینش و دانش کسب کنند.

نوع درمان برای افراد مبتلا به اختلال شخصیتی چگونه تعیین می‌شود؟

از آنجایی که اختلالات شخصیتی انواع مختلفی دارند، درمان آنها نیز با توجه به نوع اختلال، شخصیت افراد، شدت آن و شرایط فرد متغیر است.

بطور مثال رفتار درمانی دیالکتیک و روان درمانی نمونه ای از درمان هایی هستند که متخصصان از آن ها استفاده می کنند. این متخصصان ممکن است به عنوان بخشی از درمان از داروهای ضد افسردگی برای بیماران خود استفاده کنند.

حتی علاوه بر مراجعه به روانشناس متخصص، برخی از توصیه های خود مراقبتی و مقابله‌ای می‌توانند برای افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی مفید باشد. اقداماتی مثل ارتباط و وقت گذراندن بیشتر با خانواده و دوستان، ریلکسیشن و کمک گرفتن از تکنیک های یوگا، دوری از مصرف هر نوع الکل و مواد مخدر، ورزش کردن مرتب، کامل کردن اطلاعات راجع به این بیماری و پیگیری و درمان به طور منظم و حتی نوشتن در مورد خود، از این اقدامات هستند.

روش های درمانی اختلال شخصیت

بیماری‌های اختلال شخصیتی در صورت عدم رسیدگی و درمان‌ به مرور زمان شدیدتر می‌شوند و می‌تواند باعث مشکلات جدی برای بیمار و اطرافیان آن بوجود بیاورد. اگر شما هم از جمله افرادی هستید که پیدا کردن یک روانشناس متخصص برایتان به چالش تبدیل‌شده و همچنین حال و حوصله ایستادن در صف طویل پزشکان و گرفتاری در ترافیک را ندارید، کلینیک روانشناسی آنلاین تراپیا به شما سرویس مشاوره آنلاین یا مشاوره روانشناسی تلفنی را ارائه می دهد. در این سرویس برترین متخصصان روانشناش به‌صورت آنلاین شما را ویزیت کرده و در درمان بیماری‌ها و تشخیص آن‌ها به‌شما کمک خواهندکرد.

 

سخن پایانی

در آخر باید بگوییم که ریشه ی بیماری‌ های اختلال شخصیتی، معمولاً ناشی از عوامل ژنتیکی، چالش‌ ها و مشکلات فرد و محیطی ‌که در آن زندگی می‌کند است. در صورتی‌که احساس‌ کردید چند علامت از بیماری اختلال شخصیت در شما وجود دارد، نباید دچار استرس و اضطراب شوید و در اولین فرصت با یک روانشناس درباره مشکلات خود صحبت کنید تا این بیماری کنترل و درمان‌ شود. امیدواریم این مقاله به شما در شناخت علائم و انواع بیماری‌های اختلال شخصیت کمک کرده باشد. درصورتی که علاقه‌مند بودید درباره سایر مطالب و بیماری‌های روانشناختی مطلع‌ شوید به مجله آموزشی سایت تراپیا مراجعه‌ کنید. همچنین برای مشاهده کلیه خدمات مشاوره ای کلینیک تراپیا، اینجا کلیک کنید.