دنیای مدرن که به سرعت به پیش می رود موجب شده است انسان امروزی اختلال های اضطرابی گوناگونی مانند اختلال اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety Disorder)، اختلال پانیک یا هراس، اختلال اضطراب اجتماعی و … را تجربه کند. تجربه هر یک از این اختلال ها باعث می شود تا زندگی روزمره برای فرد سخت و گاهی بسیار دشوار شود. یکی از این اختلال ها که افراد زیادی در دنیای مدرن با آن روبه‌رو هستند، اختلال اضطراب فراگیر است. در این مطلب قصد داریم شرح مختصر و جامعی در مورد این که اختلال اضطراب فراگیر چیست، چه نشانه ها و علائمی دارد و چه آسیبی به زندگی شخصی و اجتماعی افراد وارد می‌کند سخن بگوییم.
اختلال اضطراب فراگیر چیست؟
اختلال اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety Disorder) که به اختصار به آن «گاد» می‌گویند، به نگرانی مداوم و بیش از حد در موارد مختلف گفته می‌شود. افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (GAD) معمولا بیش از حد نگران پول، سلامتی، خانواده، کار یا سایر مسائل هستند و همیشه در انتظار یک فاجعه به‌سر می‌برند.
افرادی که با اختلال گاد (GAD) دست و پنجه نرم می‌کند، کنترل مشکل خود را کاری دشوار می‌دانند و همیشه بیش از آن چه که لازم است درباره رویدادهای واقعی نگران هستند. این افراد معمولا بدترین وضعیت را انتظار می‌کشند؛ حتی زمانی که هیچ دلیلی برای نگرانی وجود ندارد! به عبارتی ساده می‌توان اختلال اضطراب فراگیر را چنین تعریف کرد:
“اضطراب بیش از حد و اغراق آمیز و نگرانی بیش از اندازه در مورد رویدادهای زندگی روزمره بدون دلیل مشخص”
علائم و نشانه‌های اختلال اضطراب فراگیر
علائم و نشانه‌های اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety Disorder) را می‌توان به دو دسته علائم روحی-روانی و علائم جسمانی تقسیم کرد. در ادامه به شرح کامل هر کدام می‌پردازیم.
علائم روحی و روانی
نشانه‌های این بیماری از نظر روحی و روانی شامل موارد زیر است:
- نگرانی یا نگرانی مداوم در مورد برخی از مناطق و مکان‌ها
- تفکر بیش از حد در مورد همه چیز و رسیدن به بدترین نتایج ممکن
- مشکل در تمرکز و احساس خالی بودن ذهن
- همه موقعیت‌ها و رویدادها را تهدیدآمیز می‌دانند.
- احساس بی‌قراری مداوم و عدم رسیدن به آرامش
- عدم قطعیت
- ناتوانی در ترک نگرانی
- بلاتکلیفی و ترس از تصمیم‌گیری اشتباه
- نگرانی بیش از حد در مورد مسائل روزمره
- احساس عذاب وجدان
افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر اغلب دارای اختلالات اضطرابی دیگری مانند اختلال هراس، اختلال وسواس فکری، فوبیا و افسردگی بالینی یا مشکلات ناشی از سوء مصرف مواد مخدر یا الکل هستند.
نشانه‌های فیزیکی
علائم و نشانه‌های فیزیکی اختلال گاد عبارتند از:
- خستگی
- بد خوابی و بی‌خوابی
- تنش و درد عضلانی
- تحریک‌پذیری
- تهوع، اسهال یا سندرم روده تحریک‌پذیر
- تعرق
- عصبی بودن
- به راحتی دچار شوک شدن
- لرزش و احساس تشنج
- سر درد، معده درد یا دردهای بی‌دلیل
این علائم و نشانه‌ها می‌تواند با نشانه‌های بیمارهای دیگر نیز مشترک باشد.
علائم اضطراب فراگیر در کودکان و نوجوانان
کودکان نیز به مانند بزرگسالان دچار اختلال فراگیر می‌شوند. اما علائم و نشانه‌ها در کودکان با بزرگسالان متفاوت است. در زیر به علائم و نشانه‌های که کودکان با آن درگیر هستند اشاره می‌کنیم:
- نگرانی از عملکرد در مدرسه یا رویدادهای ورزشی
- نگرانی از ایمنی اعضای خانواده
- نگرانی بیش از حد در مورد زلزله ، جنگ، جنگ هسته‌ای یا سایر حوادث فاجعه بار
- کمال گرای
- تکرار مکرر کارها زیرا اولین بار کامل انجام نمی‌شود.
- زمان زیادی را صرف انجام تکالیف می‌کنند
- عدم اعتماد به نفس
- تلاش برای دریافت تایید
- دردهای مکرر در ناحیه شکم و معده یا سایر دردهای جسمانی
- اجتناب از رفتن به مدرسه و سایر موقعیت‌های اجتماعی
علت و عوامل
اضطراب فراگیر نیز به مانند بسیاری از بیماری‌های روانی احتمالا ناشی از تعامل پیچیده عوامل بیولوژیکی و محیطی است. عواملی مانند:
- ژنتیک
- عملکرد شیمیایی مغز
- رشد شخصیتی
- تفاوت در نحوه درک موقعیت‌ها
عوامل دیگری که خطر ابتلا به اضطراب فراگیر را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- افرادی که خلق‌وخوی ترسو یا منفی بافی دارند و از هر چیز خطرناکی اجتناب می‌کنند.
- افرادی که تجربیات بد و منفی را در دوران کودکی خود تجربه کرده‌اند.
- بیماری‌های مزمن پزشکی یا سایر اختلالات روانی
تحقیقات اخیر بیانگر این مطلب است که زنان بیشتر از مردان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر می‌شوند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
اضطراب و نگرانی در برخی موارد طبیعی است، اما اگر این استرس و نگرانی از حالت طبیعی خارج شود موجب نگرانی می‌شود. در صورت مشاهده موارد زیر باید به پزشک مراجعه شود:
- احساس نگرانی بیش از حد در کار و … که در سایر قسمت‌های زندگی تداخل ایجاد کند.
- افکار یا رفتارهای مرتبط با خودکشی
- اگر نگرانی را به تنهای نتوان از بین برد.
- با گذشت زمان نگرانی بدتر شود.
- احساس افسردگی و تحریک‌پذیری
- نگرانی در مورد سلامت روان همراه با اضطراب
با مراجعه به پزشک متخصص می‌توان از تشدید بیماری و بروز علائم بیشتر پیشگیری کرد.
درمان اختلال اضطراب فراگیر
برای درمان این بیماری باید به روانشناس یا روان‌پزشک مراجعه کرد تا با بررسی و مشاهده عوامل بالینی، درمان را با رویکرد مناسب شروع کنند. بنا به شرایط و تشخیص، رویکردهای درمانی متفاوتی وجود دارد که مهمترین آن‌ها عبارتند از: 1. روان درمانی 2. دارو درمانی و 3. تغییر سبک زندگی. در ادامه به شرح مفصل هر یک از این موارد می‌پردازیم:
روان درمانی
نوعی روان درمانی به نام درمان رفتاری-شناختی (CBT) برای درمان گاد مفید است. فرد با کمک CBT طرز تفکر، رفتار و عکس‌العمل‌های متفاوت را فرا می‌گیرد. این آموزه‌ها به او کمک می‌کند کمتر مضطرب و نگران باشد.
دارو درمانی
متخصصان همچنین ممکن است برای کمک به افراد مبتلا به اضطراب فراگیر داروهایی را تجویز کنند. داروهای مانند SSRIs (مهارکننده‌های بازجذب سروتونین)، SNRIs (مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نوراپی)، سایر داروهای سروتونرژیک و بنزودپازپین‌ها.
معمولا از این داروها برای درمان افسردگی استفاده می‌شود؛ اما برای درمان اختلال اضطراب فراگیر نیز مفید هستند. اثربخشی این داروها و ممکن است چند هفته طول بکشد و عوارض جانبی مانند سردرد، حالت تهوع، مشکل خواب را نیز ایجاد می‌کنند.
تغییر سبک زندگی
تغییر سبک زندگی، انجام فعالیت‌های ورزشی، یوگا و تمریناتی برای تقویت مهارت خودآگاهی، رژیم غذایی سالم، اجتناب از کافئین، الکل و مواد مخدر همراه با مراقبت‌های پزشکی در بهبود این بیماری کمک می‌کند. بیماران باید به این نکته توجه داشته باشند که اثربخشی درمان (چه به روش روان درمانی و چه به روش دارویی) ممکن است مدتی طول بکشد و نباید درمان را زود رها کنند.
پیشگیری از اضطراب فراگیر
همیشه نمیتوان از اختلالات اضطرابی اجتناب کرد، اما می‌توان با رعایت موارد زیر آن را کاهش داد و یا کنترل کرد:
- پس از پشت سر گذاشتن یک تجربه ناراحت کننده به متخصص مراجعه کنیم.
- اگر بیش از حد احساس اضطراب می کنیم از مشاور کمک بگیرم و به مشکل رسیدگی کنیم.
- سبک زندگی سالم و فعال را دنبال کنیم.
- تکنیک‌های مدیریت استرس را یاد بگیریم.
- از مصرف دارو به صورت سر خود و بدون مشورت پزشک اجتناب کنیم.
- با دیگران ارتباط بر قرار کنیم و منزوی نباشیم.
در زمان‌هایی که شرایط حاکم بر جامعه (مانند اپیدمی کرونا) امکان حضور در مکان‌های عمومی و حضور داشتن در جمع دوستان و خانواده امکان پذیر نیست و همچنین ترس از دچار شدن به بیماری و مرگ وجود دارد، باید مقوله اضطراب فراگیر را بیشتر جدی بگیریم و از پزشکان متخصص مشاوره بگیریم.
جمع بندی
با توجه به مطالب گفته شده، اکنون با اختلال اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety Disorder) یا همان گاد (GAD) و علائم و نشانه های این بیماری آشنا شده اید. اگر این علائم در شما وجود دارد و از آسیب‌های ناشی از این بیماری رنج می‌برید، می توانید یکی از روش های موثر در درمان را انتخاب کنید. بهترین راه حل برای جلوگیری از اختلالات شدید این بیماری و همچنین درمان آن استفاده از مشاوران کاربلد و با تجربه است. برای شناخت بهتر این اختلال و راه های درمان آن، مشاوران و متخصصان کلینیک مشاوره روانشناسی تراپیا همراه شما هستند.
