معمولا اغلب کودکان در یک دوره زمانی خاص، اختلال اضطراب جدایی را تجربه میکنند. این اختلال باعث بروز مشکلاتی برای والدین میشود و امکان دارد تداوم آن، به بروز اختلال شخصیت در آینده منجر شود. اما آیا همه پدر و مادرها متوجه این اتفاق می شوند؟ آیا به این رفتار کودک به چشم یک اختلال روانی نگاه میکنند؟
در این مقاله میخواهیم شما را بیشتر با SAD یا همان اختلال اضطراب جدایی آگاه کنیم. لطفا بیشتر به مسائل روحی و روانی فرزندانتان اهمیت دهید. زیرا مشکلات اضطراب جدایی، در آینده و شخصیت بزرگسالی فرزندانتان تاثیر زیادی خواهد گذاشت. در ادامه به بررسی دلایل، عوارض و درمان های این اختلال می پردازیم. قبل از ادامه مطلب، پیشنهاد میکنیم حتماً برای آشنایی با انواع اضطراب، مقاله جامع مشاوره اختلالات اضطرابی را مطالعه نمایید.
اختلال اضطراب جدایی چیست؟
Separation Anxiety Disorder یا اختلال اضطراب جدایی، در زمان جدایی پدر و مادر از فرزند اتفاق می افتد. اگر کودکان رفتارشان مناسب با سنی که در آن قرار دارند، نباشد، در این مرحله روانشناسان به این مشکل اضطراب جدایی میگویند.
تصور کنید یک مادر با کودک 4 ساله خود در اتاق خواب کودکش در حال بازی کردن است یا مادری در حال تماشای بازی فرزندش، ناگهان اتاق را ترک میکند و به سمت آشپزخانه می رود، در این هنگام کودک احساس ترس خواهد کرد و خیال میکند امنیتش برقرار نیست. در نتیجه شروع به گریه میکند و یا گریه کنان به دنبال مادر خود میگردد. این ناراحتی شدید کودک که میتواند با رفتارهای متفاوتی رخ دهد را اضطراب جدایی می نامند.
حالا که متوجه شدیم SAD چیست می توانیم به بحث علامت ها و نشانه های این اختلال در کودکان بپردازیم. ما چند مورد از علائم مهم اختلال اضطراب جدایی در کودکان را به شما معرفی میکنیم، اما در نظر داشته باشید که ممکن است در فرزند شما نشانه های دیگری وجود داشته باشد.
علائم اختلال اضطراب جدایی در کودکان
- از علائم اضطراب جدایی در کودکان می توان به عصبانی شدن هنگام خداحافظی اشاره کرد
- ظهور علائمی در اختلال اضطراب جدایی مانند سرگیجه، سردرد ومعده درد مشهود است .
- در هنگام خداحافظی کردن از کودک، او این اتفاق را مشکلی بزرگ تصور میکند.
- ماندن یکی از والدین در خانه را واجب میداند.
- دیدن کابوس یا خواب های بد در مورد والدین، از جمله علایم مهم است.
- کودک دوست دارد زود به زود از طریق تلفن یا پیامک از موقعیت پدر و مادر آگاه شود.
- هنگام جدایی فکرهای منفی به سراغش خواهند آمد، مانند اینکه ممکن است اتفاق بدی برای پدر یا مادرش رخ بدهد.
نشانه ها و علائم اختلالات اضطرابی بسیار متنوع است و ممکن است در کودک شما به گونه ای دیگر وجود داشته باشد.
دلایل شکل گیری اضطراب جدایی در کودکان
از دلایل مهم شکل گیری اضطراب جدایی می توان به ژنتیک و شرایط روانی خانواده ها اشاره کرد. عوامل وراثتی در بعضی از افراد باعث میشود که رفتار متفاوتی نسبت به دیگران داشته باشند. این افراد معمولا احساس ناامنی میکنند و ترس جدایی را با خود یدک میکشند.
در مورد شرایط روانی، اگر خانواده ای دچار استرس زیاد باشد، کودک به شدت تحت تاثیر محیط قرار گرفته و دچار مشکل میشود. این نوع اختلالات معمولا در دوران کودکی شکل میگیرد و در نوجوانی و بزرگسالی تاثیرات منفی روی فرد میگذارد.
عوارض و پیامدهای اضطراب جدایی
غالبا عوارض این اختلالات در دوران بزرگسالی مشهود میشود. عوارض اختلال اضطراب جدایی در زمان مدرسه و دانشگاه می تواند به گونهای متفاوت پیدا شود. بطوریکه فرد احساس ترس و استرس میکند، و یا پیامدهای آن در یک رابطه عاطفی روی زندگی فرد تاثیر منفی میگذارد.
بسیاری از افراد در محیط کار با عوارضهای این مشکل دست و پنجه نرم میکنند، بدون اینکه متوجه این موضوع باشند.
تشخیص اختلال اضطراب جدایی
پروتکل های DSM-5 به متخصصین روانشناس کمک میکند تا بتوانند این نوع اختلالات را شناسایی کنند. تشخیص SAD حتما باید توسط یک متخصص صورت بگیرد. او در ابتدا از فرزند شما سوالاتی برای ارزیابی اولیه می پرسد تا از نظر روانشناختی بتواند با وضعیت روانی کودک شما آشنا شود.
تشخیص اضطراب جدایی در بزرگسالان، متفاوت است و دستورالعملهای DSM-5 برای آنها به صورت دیگری سازماندهی شده است.
روش های درمانی
روشهای درمان اضطراب جدایی با توجه به سن و وضعیت فرد کاملا متفاوت است که این امر توسط مشاورین مشخص میشود.
از رویکردهای درمانی SAD عبارت اند از:
- روان درمانی Psychotherapy
- خانواده درمانی Family Therapy
- درمان حمایتی Symptomatic Treatment
- روان درمانی شناختی رفتاری (CBT)
- گروه درمانیGroup psychotherapy
- دارو درمانی Therapy Medication
آموزش چند روش درمان اختلال اضطراب جدایی در کودکان
با چند روش ساده و موثر میتوانید اضطراب جدایی در کودکان را کاهش دهید و به مرور زمان آن را از بین ببرید. در صورتی که این روش ها کافی نبود یا فرزندتان مشکلات پیشرفته تری را تجربه میکند حتما با یکی از همکاران ما تماس بگیرید و این موضوع را به صورت جدی پیگیری کنید.
- هنگام جدایی عادی رفتار کنید: برای کاهش اضطراب جدایی در کودکان پیشنهاد میکنیم در زمان جدایی بسیار عادی رفتار کنید، گویی اتفاقی معمولی قرار است رخ دهد. برای این کار می توانید بعد از اینکه آماده رفتن شدید، چند دقیقه با کودک خود وقت بگذرانید و به او توجه کنید. کودکِتان را نوازش کنید و ابراز علاقه و محبتتان را با بغل کردن و بوسیدن به او نشان دهید.
- سعی کنید مراقبت از کودکِتان را به فردی آشنا بسپارید: برای مثال اگر فرزند خود را به شخصی که رفت و آمد زیادی با شما دارد بسپارید، بسیار بهتر از یک پرستار غریبه است. زیرا کودکتان با یک آشنا راحت تر کنار می آید و او را از نظر عاطفی و روانی بهتر قبول میکند. پدر بزرگ و مادر بزرگ ها چون علاقه زیادی به نوه دارند، می توانند انتخاب خوبی باشند.البته انتخاب شما برای مراقبت و پرستاری از بچه باید فردی باشد که دارای شرایط استانداردی است. مثلا با توجه به سن فرزندتان، آن شخص توانایی رفتار مناسب با او را داشته باشد.
- بهتر است مهد کودکی مناسب برای فرزندتان پیدا کنید: شما باید وقت زیادی برای پیدا کردن مناسب ترین مهد کودک صرف کنید. اگر در هنگام خداحافظی در جلوی مهد کودک یا در طول مسیر رسیدن به آنجا کودک خود را عصبی و ناراحت میبینید، لازم است کمی درنگ کنید. بررسی مهد کودک و مربی فرزندتان در این مرحله بسیار اهمیت دارد. لطفا این موضوع را جدی بگیرید.
- زمان جدایی و بازگشت را به تدریج زیاد کنید: در این روش شما اجازه میدهید کودک کمکم متوجه شود که وقتی از او جدا می شوید، مجددا نزد او باز می گردید. برای نمونه هنگام خدا حافطی فرزندتان را نزد یکی از اقوام، تنها بگذارید و بعد از بیست دقیقه نزد کودک باز گردید. دفعه بعد هم این کار را تکرار کنید اما زمان بازگشت را طولانی کنید مثلا 45 دقیقه بعد نزد کودکِتان برگردید و کم کم این زمان را طولانی تر کنید. اینگونه فرزندتان اطمینان خاطر پیدا میکند که شما بعد از رفتن از کنار او، دوباره برمیگردید و جای نگرانی نیست.
- آیا مراقبِ کودک استخدام کرده اید؟ عجله نکنید: اگر یک مراقب با تجربه و خوب استخدام کردهاید لازم است کمی صبوری به خرج دهید. زیرا در آغاز باید همراه مراقب کودک کنار فرزند دلبندتان باشید تا او کنار شما با مراقب خود آشنا شود. ممکن است چند جلسه به همراهی شما نیاز باشد، پس لطفا عجله نکنید و همراه مراقب با فرزندتان وقت بگذرانید.
- خدا حافظی شما با فرزندتان میتواند تاثیر گذار باشد: سعی کنید در هنگام خدا حافظی و جدا شدن از فرزندتان به او حس مثبت همراه با آرامش خاطر دهید. حتما می پرسید چطور؟ کافیست در زمان خدا حافظی لبخند بزنید و با جمله ای امیدوار کننده از او جدا شوید. مثلا بگویید: خدا حافظ فرشته زیبای من، زود برمیگردم پیشت. تکرار این اتفاق در ذهن کودک تاثیر مثبت فراوانی میگذارد و باعث دلگرمی او نسبت به این اتفاق میشود.
این روش به شدت باعث کاهش اضطراب جدایی در کودکان میشود.
ما هم با شما متفق القول هستیم که رفتار ترس از جدایی؛ اختلالی شبیه به agoraphobia و panic است. نقطه اصلی و قابل توجه این اختلال این است که، متاسفانه SAD می تواند در آینده فرزندتان تاثیر ناخوشایندی بگذارد.
کلام آخر
آنچه در این قسمت مطالعه کردید تعریف ابتدایی از اختلال اضطراب جدایی در کودکان بود. با علائم و عوارض ناشی از این اختلال در کودکان آشنا شدید. اما در نظر داشته باشید؛ برای کودکانی که مشکلات حاد یا خاص در این زمینه دارند روش هایی که ذکر شد، توصیه نمیشود. رویکرد پزشکان برای شخصیت های کودکان با توجه به شرایط زندگی آنها متفاوت است.
لازم به ذکر است، از دیگر اختلالاتی که در کودکان بسیار رایج است می توان به اختلال کم توجهی یا بیش فعالی و همچنین اختلال نقص توجه اشاره نمود. برای آگاهی بیشتر از این نوع اختلالات، حتماً مقالات مربوطه را مطالعه نمایید تا در زمینه پرورش فرزندانی سالم، مسیر همواری داشته باشید.
در صورتی که در مورد این اختلالات شک و تردید دارید و یا برای درمان آننیاز به مشاوره دارید، با مشاورین روانشناس مجرب ما در کلینیک تراپیا تماس بگیرید.
