امروزه افسردگی به بیماری شایع در بین جوامع مختلف تبدیل شده و افراد زیادی با قرار گرفتن در موقعیت ها و شرایط خاص، در دام افسردگی گرفتار می‌شوند. یکی از شایع ترین انواع افسردگی ها، افسردگی موقعیتی یا اختلال سازگاری است که در این مقاله به تعریف آن، علائم و راهکارهای درمانی این اختلال می پردازیم.
افسردگی موقعیتی چیست ؟
افسردگی موقعیتی (به انگلیسی: Situational depression)، نوعی از افسردگی است که با استرس ارتباط مستقیمی دارد. این نوع افسردگی، یک اختلال بالینی شناخته شده نیست؛ بلکه یک اصطلاح غیر رسمی است که به عنوان اختلال سازگاری (Adjustment disorders) نیز می تواند استفاده شود.
این احساسات معمولا بر اثر یک رویداد آسیب زا، استرس ناگهانی یا تغییر عمده زندگی ایجاد می شود. مواردی که می تواند سرعت این اتفاق را خیلی بیش تر کند، حوادثی مانند تصادف جدی، طلاق، از دست دادن شغل یا مرگ یکی از عزیزان است.
افسردگی موقعیتی به عنوان اختلال سازگاری با حالت های افسردگی تشخیص داده می شود. طبقه‌بندی بین‌المللی آماری بیماری‌ها(ICD)، اختلال سازگاری یا همان افسردگی موقعیتی را به عنوان نوعی آسیب یا اختلال مرتبط با استرس طبقه بندی می کند.
علائم و نشانه ها
افسردگی ها انواع مختلف داشته که هر کدام علائم خاص خود را دارند و شناخت این علائم در اکثر مواقع می تواند باعث شود زودتر از آن جلوگیری شود.
علائم افسردگی موقعیتی عبارتند از:
- کمبود انگیزه
- کناره گیری از فعالیت های عادی
- اختلالات خلقی و ناراحتی
- اشک ریختن؛ گریه های مکرر و ناامیدی
- تمرکز ضعیف
- تنهایی یا انزوای اجتماعی
- افکار خودکشی
پس از رویدادهای دشوار زندگی همچون تغییر در رابطه، از دست دادن شغل و مرگ یکی از عزیزان، استرس این اتفاقات می تواند باعث شود شما احساس غم، درماندگی، بی تفاوتی، از دست دادن چیزی و یا نا امیدی داشته باشید و مرتبا گریه کنید و شروع این نوع افسردگی است.
این اختلال معمولا 90 روز پس از رویدادهای استرس زا شروع می شود. در بیش تر اوقات، این نوع افسردگی در مدت کوتاهی اتفاق می افتد و تا شش ماه پس از شروع، علائم آن کاهش می یابد؛ اما ممکن است موارد خفیفی پس از این مدت نیز وجود داشته باشد.
چرا دچار اختلال سازگاری می‌شویم؟
همانطور که گفته شد، افسردگی موقعیتی از نوعی تغییر یا آسیب عمده به زندگی شروع می شود. برخی از رویدادهایی که ممکن است باعث شروع این نوع افسردگی شوند عبارتند از:
- مرگ یکی از عزیزان
- مسائل اجتماعی در خانه، مدرسه یا محل کار
- طلاق
- اشتغال ناپایدار
- مشکلات روابط
- جابجایی
- تصادفات جدی
- از دست دادن شغل
- مشکلات مالی
- بیماری
- وضعیت ناپایدار زندگی
- بازنشستگی
- بلایای طبیعی
این علل جز شایع ترین دلایل ابتلا به اختلال سازگاری است و در 90 درصد مواقع، این موارد در علائم افسردگی موقعیتی بروز داده می شود.
عوامل افزایش خطر ابتلا به افسردگی موقعیتی
عوامل زیر ممکن است خطر افسردگی موقعیتی را افزایش دهند و باعث شود علائم این افسردگی در مدت زمان کوتاه تری نشان داده شود. این عوامل عبارتند از:
- داشتن بیماری روانی موجود
- استرس و ضربه های دوران کودکی گذشته
- تجربه چندین ضربه یا تجربه استرس زا به طور همزمان
- سابقه افسردگی در خانواده
افسردگی موقعیتی از چند جهت مهم با اختلال افسردگی اساسی (MDD) متفاوت است. در مواردی که اشاره شد این نوع افسردگی توسط عوامل استرس زای زندگی ایجاد می شود؛ ولی MDD اغلب دلایل مختلف دیگری دارد. همچنین مدت زمان افسردگی موقعیتی نسبت به MDD بسیار کم تر است.
تشخیص افسردگی موقعیتی
در این نوع از فسردگی، علائم پس از تجربه یک رویداد استرس زا یا مجموعه ای از رویدادها ظاهر می شود. بر اساس ویرایش جدید راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، اگر موارد زیر را تجربه می کنید، ممکن است افسردگی موقعیتی داشته باشید:
- علائم احساسی یا رفتاری دارید که در عرض سه ماه پس از یک رویداد استرس زا در زندگی ایجاد شده است.
- پس از یک رویداد استرس زا در زندگی، استرس بیشتری نسبت به حالت عادی احساس می کنید.
- استرس باعث ایجاد مشکلات شدید در روابط بین فردی شما یا در محل کار یا مدرسه می شود.
- علائم افسردگی دارید که ناشی از یک اختلال روانی دیگر یا بخشی از روند عادی سوگواری پس از مرگ یکی از عزیزان نیست.
بهبود افسردگی موقعیتی
یکی از راه های اساسی که می توان برای بهبود Situational depression نام برد، کاهش استرس است که باعث بهبودی افراد در سریع ترین زمان ممکن می شود. موارد خفیف این نوع افسردگی را اغلب می توان از طریق مراقبت از خود و راهبرد های مقابله با آن مدیریت کرد. موارد جدی تر ممکن است نیاز به درمان و پشتیبانی پزشک داشته باشید.
درمان های افسردگی موقعیتی شامل مشاوره گروهی و داروهایی برای رفع علائم جدی افسردگی است. در برخی موارد، ترکیبی از روان درمانی و داروها ممکن است برای درمان این نوع افسردگی استفاده شود.
رویکردهای روان درمانی که برای درمان افسردگی موقعیتی استفاده می شود شامل استفاده از رفتار درمانی شناختی (CBT) است که یکی از روشهای درمان افسردگی است. رفتار درمانی شناختی به جایگزینی الگوهای سازگارتر با الگو های تفکرات منفی کمک می کند. همچنین به افراد کمک می کند تا انعطاف پذیری بیشتری در برابر استرس داشته باشند و مهارت های مقابله ای را بهبود می بخشد و این امر برای جلوگیری افسردگی در آینده نیز مفید است.
داروهای درمان افسردگی موقعیتی ممکن است شامل داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد اضطراب باشد.
جمع بندی
همانطورکه در این مقاله اشاره شد، افسردگی موقعیتی نوعی افسردگی کوتاه مدت و مرتبط با استرس است که می تواند پس از تجربه یک رویداد آسیب زا یا مجموعه ای از رویدادها ایجاد شود. اگر نشانه های ذکر شده در خصوص این بیماری را در خودتان می‌بینید و در اثر این علائم زندگی روزمره تان دچار اختلال شده است، می توانید با روانشناسان مجرب ما در کلینیک آنلاین تراپیا در تماس باشید.
