طبقه نظرات پژوهشگران، اختلال دو قطبی یک اختلال روانی است که در دسته انواع افسردگی قرار می گیرد. افسردگیِ دوقطبی در زمان عود خود می تواند در زندگی فرد اختلال ایجاد کرده و منجر به تصمیمات ناخوشایند یا حتی خودکشی شود. پس جدی گرفتنِ درمان در این افراد بسیار حیاتی است. در این مقاله، به شما کمک می کنیم تا با این اختلال بیشتر آشنا شده و نسبت به جوانب و روش های درمان بیماری دو قطبی آگاه شوید.

اختلال دو قطبی چیست؟

در تعریف اختلال دو قطبی (Bipolar disorder)، باید گفت این بیماری یک اختلال روانی است که باعث می‌شود فرد تغییرات شدید خلقی را تجربه کند. این اختلال شامل دو فاز است:

  • فاز شیدایی (mania) در اختلال دوقطبی: احساس خوشحالی و انرژی زیاد (اگر احساسات بیمار خیلی شدید بوده و همراه با روان پریشی باشد، به این حالت شیدایی یا مانیا می‌گویند؛ اما اگر شدت علائم کمتر باشد، به این حالت هیپومانیا یا نیمه شیدایی می‌گویند).
  • فاز افسردگی (depression) در اختلال دوقطبی: احساس غم و بی حالی

 

اختلال دو قطبی باعث می‌شود فرد تغییرات شدید خلقی را تجربه کند.

علائم بیماری دو قطبی چیست؟

از آن جا که بیماری دو قطبی دارای دو دوره‌ی متضاد (شیدایی و افسردگی) است، پس علائم هر دوره با دوره‌ی دیگر متفاوت است:

علائم دوره شیدایی یا مانیا چیست؟

فرد مبتلا به دو قطبی در دوران شیدایی معمولاً علائم زیر را تجربه می کند:

  • احساس هیجان و شادیِ زیاد و غیرعادی (حتی در شرایط خیلی بد هم این افراد خوشحال هستند)
  • تحریک پذیری بالا و تمرکز پایین
  • کم خوابی
  • فکر کردن و صحبت کردن با سرعت خیلی زیاد
  • تصمیمات ناگهانی و غیر منطقی
  • خودشیفتگی و خودبزرگ بینی افراطی

نکته: در حالت دوقطبی نیمه شیدایی نیز همین علائم وجود دارد، اما با شدت کمتری بروز پیدا میکند.

علائم دوره افسردگی در بیماری دو قطبی چیست؟

نشانه های دوران افسردگی یا دپرشن در افراد مبتلا به دوقطبی عبارت است از:

  • احساس غم و ضعف و خستگی
  • دید منفی نسبت به دنیا و زندگی
  • اختلال در خواب
  • کند شدن چه از نظر جسمی، چه فکری
  • اختلال در اشتها و تغییرات وزنی
  • احساس بی کفایتی و گناهکار بودن
  • تفکرات خودکشی و خودزنی

دلیل ایجاد اختلال دوقطبی در افراد چیست؟

روانشناسان هنوز بطور دقیق و قطعی دلایل اختلال دوقطبی را پیدا نکرده اند؛ اما همگی ادعا میکنند که عوامل زیر می توانند در شروع یا تشدید این بیماری اثر گذار باشند:

  • مشکلات روحیِ شدید در زندگی (مثل سابقه آزار جنسی در کودکی)
  • استرس خیلی زیاد
  • تغییرات ناگهانی در زندگی
  • ژنتیک

اختلال دوقطبی در چه سنی بیشتر نمایان می شود؟

اختلال دوقطبی تقریباً شایع است، به طوریکه معمولاً از هر 100 نفر یک نفر در برهه ای از زندگی خود آن را تجربه کرده است.

بنابراین، افسردگی دو قطبی در هر سنی می تواند نمایان شود، اما اغلب بین سن 15 تا 19 سالگی بروز پیدا میکند و به ندرت پیش می آید که این اختلال بعد از 40 سالگی شروع شود.

بیماری دوقطبی در کودکان هم ممکن است دیده شود.

لازم به ذکر است که بیماری دوقطبی در کودکان هم ممکن است دیده شود. در انتهای متن در مورد اختلال دو قطبی در کودکان توضیح می دهیم.

افسردگی دو قطبی چند نوع است؟

معمولا افسردگی دو قطبی را میتوان در 3 دسته طبقه بندی کرد:

1.    افسردگی دوقطبی نوع 1

در این نوع از دوقطبی، دوره های شیدایی با یا بدون دوره های افسردگی مشاهده می‌شود.

2.    افسردگی دوقطبی نوع 2

در دو قطبی نوع 2، عود بیماری همراه با یک دوره نیمه شیدایی و یک دوره افسردگی است.

3.    اختلال سیکلوتیمیک

اختلال سیکلوتیمیک (Cyclothymic Disorder)، همراه با دوره های شیدایی و علایم افسردگی است، اما در بازه های زمانی کوتاه تر و با شدت کمتر نسبت به دو قطبی نوع 1 و 2.

درمان اختلال دو قطبی چطور انجام می‌شود؟

مهمترین نکته در درمان این اختلال، شناساییِ زودهنگام است؛ زیرا با اقدام سریع می‌توان از شدیدتر شدن علائم بیماری جلوگیری کرد. لازم به ذکر است که درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما با استفاده از درمان های کنترلی و شناخت دقیق اختلال دو قطبی‌، می توان علائم را کنترل کرد. در ادامه رویکردهای درمانی مختلفی که برای کنترل اختلال دو قطبی استفاده می‌شود را بررسی می کنیم.

اکثر رویکردهای درمانی برای افسردگی دوقطبی در 4 دسته زیر تعریف می شوند:

  1. درمان اختلال دوقطبی به کمک روان درمانی
  2. دارو درمانی برای اختلال دو قطبی
  3. خود درمانگری برای بهبود افسردگی دوقطبی
  4. استفاده از فعالیت های کمکی

در ادامه در مورد هر یک از این روش های درمانی بیشتر توضیح می دهیم.

رویکرد اول: روان درمانی برای اختلال دوقطبی

کمک گرفتن از بهترین روان شناسان حوزه بیماری دو قطبی می تواند یکی از اثرگذارترین رویکردها برای درمان اختلال دو قطبی باشد. معمولاً برای درمان این اختلال از شیوه های «درمان شناختی» و «طرح واره های درمانی» استفاده می شود.

کلینیک تراپیا می تواند با معرفیِ بهترین روانشناسان متخصص در این حیطه، کمک ویژه ای در بهبود این اختلال باشد.

رویکرد دوم: دارو برای درمان بیماری دو قطبی

برای درمان اختلال دوقطبی چند دسته‌ی دارویی وجود دارد، که هر یک برای مرحله‌ی خاصی از بیماری کاربرد دارد.

مثلاً داروهای زیر برای جلوگیری از عودِ اختلال دوقطبی کاربرد دارند:

  • داروهای تثبیت کننده‌ی خلقی (مثل لیتیم)
  • برخی از داروهای ضدتشنج (مثل کاربامازپین و والپروات)

در دوره های شیدایی و در مواقعی که داروهای تثبیت کننده‌ی خلق بی اثر هستند، از داروهای ضد روان پریشی استفاده میشود.

علاوه بر این، در دوره‌های افسردگی، استفاده از داروهای ضد افسردگی کاربرد دارد؛ اما باید توجه داشت که این نوع داروها ممکن است باعث شروع و تحریک فاز شیدایی شوند.

رویکرد سوم: خود درمانگری برای اختلال دوقطبی

همین ابتدا بگوییم که استفاده از این رویکرد به تنهایی برای درمان افسردگی دوقطبی کافی نیست و اگر فردی مایل به استفاده از رویکرد خود درمانگری است، باید با مشورت روان شناس و در کنار استفاده از سایر رویکردهای درمانی انجام شود.

در رویکرد خوددرمانگری، شناخت علایم و کنترلِ آنها به فرد آموزش داده میشود که باعث می شود درمان اختلال شخصیتی دو قطبی بهتر و آسان تر شود.

رویکرد چهارم: استفاده از فعالیت های کمکی

همانطور که همگی میدانیم، فعالیت فیزیکی میتوانند برای بهبود حالت های روحی همه اثر گذار باشند. طبیعی است که فعالیت هایی مثل ورزش های هوازی و مراقبه می توانند به عنوان رویکردهای کمکی در درمان افسردگی دو قطبی اثر به سزایی داشته باشند.

 

آیا اختلال دو قطبی در کودکان هم وجود دارد؟

این باور غلط است: افسردگی دو قطبی در کودکان وجود ندارد!! اتفاقاً اگر کودکی دچار این بیماری شود، علائم شدیدتری نسبت به بزرگسالان تجربه می‌کند؛ به طوریکه دوران شیدایی را همراه با تحریک پذیری شدید تجربه کرده و در دوران افسردگی هم بیشتر از علائم جسمی شاکی بوده و رنج می‌برد.

 

 

بنابراین توجه داشته باشید که درمان اختلال دوقطبی در کودکان بسیار حیاتی بوده و باید از متخصصین روانشناس کودک در این زمینه کمک گرفت.

 

آیا فردی که دچار بیماری دوقطبی است می‌تواند ازدواج کند؟

بله، از طریق مدیریت و آموزش هر دو نفر در رابطه، افراد مبتلا به اختلال دوقطبی هم میتوانند ازدواج کنند و زندگی عادی داشته باشند. اما هر دو نفر باید نسبت به این موضوع آگاه باشند، که ممکن است گاهی این علائم شدید شده و نیاز به درمان جدی باشد.

 

کلام آخر در رابطه با اختلال دوقطبی

همانطور که گفتیم، دوقطبی یکی از اختلالاتِ زیرمجموعه‌ی افسردگی است که باعث می‌شود فرد نوسانات شدیدی در روحیات و خلق و خوی خود را تجربه کند: از خوشحالیِ شدید تا غم سهمگین!

بنابراین، خیلی مهم است که اگر علائم این اختلال را در خود یا اطرافیان تان مشاهده کردید، به متخصص مراجعه کرده و با این اختلال بصورت تخصصی آشنا شوید و در صورت لزوم درمانِ اختلال دو قطبی را شروع کنید.