وسواس چک کردن؛ علل شکل گیری، علائم و درمان
طبق آمار ارائه شده، وسواس چک کردن یا وسواس وارسی کردن، بعد از وسواس شستشو رایج ترین نوع وسواس است. همانطور که از نام آن پیداست، افراد مبتلا به این نوع وسواس، مدام کارهایی را چک می‌کنند که فکر می‌کنند آن را فراموش کرده اند.
به طور مثال بعد از خروج از خانه، از خود میپرسند آیا در ساختمان را قفل کردم؟ آیا گاز را خاموش کردم؟ چندین بار داخل کیف خود را می گردند که مطمئن شوند گوشی یا دسته کلید خود را آورده اند؟ بارها و بارها ایمیل یا پیامی را قبل از ارسال کردن چک می‌کنند که آیا حرف اشتباه یا نامناسبی نزده اند؟!
در ادامه بیشتر درباره این نوع از وسواس، علائم و درمان آن صحبت خواهیم کرد پس با ما همراه باشید.
وسواس چک کردن چیست؟
وسواس چک کردن(Checking OCD): زمانی اتفاق می افتد که فرد، افکار مزاحم، ترس ها یا نگرانی هایی (وسواس) را تجربه می کند که باعث شک و عدم اطمینان او می شود. هرچه فرد سعی میکند از این افکار وسواسی دور شود، بیشتر درگیر آن میشود و در صورت ادامه این وسواس فکری به وسواس عملی تبدیل میشود و همین موضوع او را وادار می‌سازد تا موضوعی را بارها و بارها چک کند.
علائم و نشانه های وسواس چک کردن
وسواس های رایج و افکار مزاحم که با وسواس چک کردن مرتبط هستند عبارتند از:
- ترس از روشن ماندن اجاق گاز و چراغ های خانه
- ترس از فراموش کردن چیزهای مهم
- ترس از قفل نبودن درهای خانه
- ترس گم کردن وسایل شخصی
- ترس از باز ماندن شیرهای آب
- ترس از نوشتن پیامک یا ایمیل به صورت نادرست یا نامناسب
- ترس از آسیب رساندن به شخص یا حیوان خانگی با قرار دادن آنها در موقعیت بالقوه خطرناک
مقابله با اضطراب در افراد مبتلا به Checking OCD
در ادامه این ترس ها و نگرانی ها، معمولاً فرد دچار اضطراب میشود و برای کاهش اضطراب دست به اقدام میزند. هدف از انجام این اطمینان حاصل کردن بابت این مساله است که اتفاق ترسناکی نیفتاده و قرار نیست اتفاق بیفتد. ازجمله اقدامات متداول عبارتند از:
بازرسی فیزیکی
نگاه دقیق به اطراف و اشیا جهت اطمینان از اینکه کاری درست انجام شده است. (حتی گاهی اوقات فرد برای اثبات ماندگارتر از آن عکس می اندازد)
اجتناب
اجتناب از مسئولیت می تواند به معنای فرار از اضطراب در موقعیت عدم قطعیت باشد. در صورتیکه مسئولیت قفل کردن درها، خاموش کردن گاز و امثالهم برای شخص اضطراب را به دنبال دارد، پس او سعی میکند با اجتناب از فرصت های بزرگ (مانند ارسال نکردن ایمیل یا عدم برقراری ارتباط با دیگران) اضطراب خود را کاهش دهد.
اطمینان
افرادی وسواس چک کردن دارند اغلب به دنبال اطمینان هستند. این اطمینان ممکن است درونی باشد و خود فرد به نحوی مطمئن شود که کارها را به درستی انجام داده است. همچنین این اطمینان با پرسیدن سوالاتی مانند “آیا دیدید که من در را قفل کردم؟” یا “آیا این خال به نظر شما طبیعی به نظر می رسد؟” میتواند بیرونی باشد.
تکرار ذهنی
بررسی های زیادی در داخل سر انجام می شود. این می تواند به شکل بازپخش رویدادها در ذهن فرد ظاهر شود. به عنوان مثال، فرد مبتلا به این وسواس، می تواند ساعت ها در رختخواب بماند و مکالمات خود را تکرار کند تا مطمئن شود که هیچ کار مضر یا نامناسبی انجام نداده است.
علل و ریشه های شکل گیری اختلال وسواس چک کردن
به طور کلی چندین عامل در پیدایش این اختلال در افراد نقش دارد:
عوامل وراثتی و ژنتیکی
طبق تحقیقات، وراثت یکی از اساسی ترین نقش را در بروز انواع وسواس‌ها ایفا میکند. بنابراین در افرادی که پدر، مادر و یا بستگان درجه یک آنها دچار اختلال وسواس چک کردن باشند، احتمال بروز این اختلال بیشتر است.
عوامل محیطی
ریشه بروز وسواس در انسان‌ها از دیدگاه‌های مختلفی بررسی شده است. از دید متخصصین روانشناس، وسواس ریشه در کودکی فرد دارد. بدین شکل که برخی از این رفتارهای وسواس گونه آنقدر از کودکی با فرد همراه بوده و تکرار شده که به عادت تبدیل گشته و در درون شخص نهادینه شده است.همچنین افرادی که در کودکی شاهد رفتارهای وسواسی والدین یا یکی از اطرافیان نزدیک خود بوده اند، ممکن است بر اثر مشاهده، این رفتار را آموخته باشند و بطور ناخودآگاه به مرور زمان این رفتار در آنها بروز کند.
اختلالات اضطرابی
از دیدگاه روانکاوی وسواس؛ تبدیل یک فکر اضطراب آور به عملی است که به فرد آرامش می‌دهد و اضطراب او را کم میکند، مانند وقتی که فرد اضطراب قفل نکردن درب ماشین خود را دارد و مجددا آن را چک میکند. این فرآیند مخرب است و پس از مدتی به عادتی ناسالم تبدیل میشود. وسواس چک کردن، بیشتر در افرادی دیده میشود که سابقه ابتلا به اختلالات اضطرابی در بستگان و نزدیکان آنها وجود داشته‌است.
“تحقیقات نشان می دهد که اغلب افراد قبل از بروز OCD اختلالاتی را تجربه می‌کنند، که شایع ترین آنها اختلال اضطراب جدایی، فوبیاهای خاص و اختلال اضطراب فراگیر است. دوم، مطابق با فرضیه‌ها، افرادی که اضطراب مرگ بیشتری داشتند قبل از شروع OCD اختلالات بیشتری را تجربه کردند. برعکس، افرادی که ترسشان از مرگ کمتر بود به طور قابل توجهی بیشتر در معرض ابتلا به OCD بودند.”
علل نورولوژیکی
با تصویربرداری از مغز و مشاهده نواحی مختلف آن، متخصصان روانشناس به این نتیجه رسیدند که وسواس گاهی میتواند بر اثر بهم خوردن تعادل هورمونی در مغز مانند سروتونین باشد.
تست آنلاین وسواس چک کردن
طی سالیان اخیر آزمون‌ها و تست های معتبر زیادی توسط موسسات و متخصصان این حوزه برای تشخیص اختلال وسواس وارسی کردن به اثبات رسیده است. شما می توانید در کمترین زمان و بدون هیچ هزینه ای از وجود یا عدم وجود این اختلال در وجود خود مطمئن شوید. برای انجام تست آنلاین وسواس چک کردن، روی قسمت مشخص شده کلیک کنید.
صحبت پایانی
شاید شما هم با خواندن این متن به فکر فرو رفته اید و تمام علائم و نشانه های وسواس چک کردن را درون خود یافته اید.
توجه داشته باشید که برخی از این رفتارها بسیار رایج و عادی هستند. چک کردن دوباره قفل بودن درب ورودی صرفا به این معنا نیست که شما دچار وسواس وارسی کردن یا چک کردن هستید. برای اینکه مطمئن شوید واقعا به این اختلال دچار هستید یا نه، این رفتارها باید آنقدر زیاد اتفاق بیفتد که زندگی شمارا تحت الشعاع قرار دهد. به طور مثال، آیا همیشه پس از خروج از منزل برمی گردید تا دوباره بررسی کنید که در خانه را قفل کرده اید یا نه؟ آیا ساعت ها زمانتان را صرف شمردن مجدد اشیا یا پول نقد می کنید؟ آیا رفتارهای شما مانع گذراندن وقت با عزیزانتان می شود؟ آیا این رفتارها از کنترل شما خارج شده و شما را کلافه می کند؟
نحوه ارتباط با مشاوران ما
جهت درمان وسواس چک کردن در ابتدا مشاوره و سپس دارو درمانی در نظر گرفته می شود. هدف از درمان، کاهش اضطراب و از بین رفتن وسواس وارسی آزار دهنده هنگام انجام کارهاست. ما در کلینیک تراپیا آماده ایم تا با بهترین مشاورین و در سریعترین زمان، درکنار شما و برای آرامش شما خدمات موثری را ارائه دهیم.
