افسردگی غیر ملانکولیک چیست؟ تفاوت مالیخولیا و افسردگی غیر ملانکولیک 

افسردگی انواع مختلفی دارد که در مقاله های قبلی انواع آن را مورد بررسی قرار دادیم و در این مقاله قصد داریم، به تشریح افسردگی غیر ملانکولیک یا به عبارتی دیگر؛ همان افسردگی غیر مالیخولیایی که برخلاف افسردگی مالیخولیایی، منشاء بیولوژیکی ندارد و همچنین تفاوت های آن با افسردگی مالیخولیایی، و طرح شیوه های درمان افسردگی غیر ملانکولیک بپردازیم:

امروزه کمتر کسی پیدا می شود که درباره افسردگی چیزی نشنیده باشد. با توجه به مشکلات عدیده زندگی و عوض شدن سبک زندگی در جوامع جدید، می توان گفت تقریبا همه ما به نوعی درگیر افسردگی هستیم.

به طور کلی می توان گفت: افسردگی نوعی احساس غمگینی، ناکامی و ناامیدی درباره زندگی و از دست دادن علاقه به اکثر فعالیت ها، احساس تنهایی و رها شدن، به هم ریختگی در برنامه خواب، اشتها، تمرکز و انرژی است.

افسردگی غیر ملانکولیک چیست؟

افسردگی غیر ملانکولیک یا غیر مالیخولیایی، به نوعی از افسردگی گفته می شود که فرد افسرده برخلاف افسردگی مالیخولیایی، وقتی یک اتفاق مثبت روی می دهد به طور موقتی افسردگی اش تا حدودی درمان میشود. ابتلا به این نوع افسردگی تا حدی مشکل‌آفرین است، زیرا ممکن است برای اطرافیان افسرده به نظر نرسید، این افسردگی در دوره افسردگی اساسی و افسردگی مداوم (که قبلاً با آنها آشنا شده ایم) هم ممکن است روی دهد.

خوشبختانه افسردگی یک بیماری قابل درمان است. درمان افسردگی غیر ملانکولیک با همان درمان افسردگی معمولی نتیجه می دهد.

علائم افسردگی غیر ملانکولیک

علائم این افسردگی که با عنوان افسردگی غیر معمول نیز معرفی می شود، معمولا حالات روانی فرد همانند سایر اختلالات افسردگی خواهد بود؛ اما در این نوع افسردگی افراد درگیر با این بیماری غالبا از حالات جسمانی نامناسب که در آن ها به وجود آمده است شکایت می کنند.

از جمله احساسات آزاردهنده جسمانی که قسمتی از علائم افسردگی غیر ملانکولیک را در بر می گیرد، احساس سنگینی در پاها و بازو های افراد است. به این صورت که این افراد برای برخاستن به وجود مشکل خود آگاهی می یابند و توانایی برخاستن برایشان کاهش یافته و به نحوی دچار حالت فلجی میشوند.

در افسردگی غیر ملانکولیک در واقع اشتهای افراد زیاد شده و تمایل به پر خوری افزایش می یابد و همچنین افراد درگیر با افسردگی غیر مالیخولیایی معمولا در همه ساعات شبانه روز احساس کسلی کرده و نیاز به خواب دارند و معمولا به طور دائم در خواب بوده و اصطلاحاً پرخواب می شوند.

بدینسان درمان افسردگی غیر ملانکولیک آسان تر از سایر اختلالات افسردگی است، که در این نوع افسردگی با توجه به وجود وقایع مثبت در زندگی فرد، روند تشدید بیماری کند شده و حتی می تواند متوقف شود و به این صورت بهبودی نیز تسهیل خواهد شد.

مالیخولیا چیست؟

مالیخولیا یک کلمه یونانی به معنی اندوه است، مالیخولیا افسردگی و ناراحتی روحی است که در آن فرد مبتلا احساس ناراحتی شدید، اندوه بی پایان و ناامیدی در تمام ابعاد زندگی می کند و فرد احساس می‌کند که زندگی اصلاً ارزش زیستن ندارد. افراد به کارهایی که باعث لذت و شادی شان می‌شد دیگر علاقه‌ای نشان نمی دهند.

مالیخولیا تمام زندگی فرد را تحت تأثیر قرار داده و موجب تغییر رفتار و خلق و خوی افراد درگیر با این بیماری می شود.

این نوع افسردگی در گذشته نوعی اختلال روانی جداگانه به‌شمار می‌رفت، اما مدتی است آن را زیرمجموعه‌ی افسردگی به‌حساب می‌آورند.

افسردگی مالیخولیایی با نام‌های روان‌گسیختگی، مالیخولیا، اسکیزوفرنی و افسردگی ملانکولیک هم عنوان می‌شود.

تشخیص افسردگی غیر ملانکولیک و مالیخولیا

مهم ترین علائم افسردگی غیر ملانکولیک در مقایسه با افسردگی مالیخولیایی:

در افسردگی مالیخولیایی جدا از علائم روانی، فرد مبتلا به این افسردگی ممکن است دچار کاهش وزن چشمگیر شود. این روند می تواند با مصرف غذای بسیار کم همراه باشد و در برخی موارد، بیمار بیش از اندازه غذا می خورد.

اما در بیماران مبتلا به افسردگی غیر ملانکولیک افزایش اشتها به خوردن که موجب افزایش وزن می گردد کاملاً مشهود است.

از دیگر نشانه های جسمی افسردگی مالیخولیایی(ملانکولیک) می توان به شکل گیری عاداتی اشاره کرد که تا پیش از این وجود نداشتند، به عنوان مثال، تکان دادن پا؛ این شرایط را با استفاده از داروهای ضد افسردگی می توان کنترل کرد.

این علائم در افسردگی غیر ملانکولیک دیده نشد.

علل بروز بیماری مالیخولیا

بروز این اختلال معمولا ناشی از اتفاق خاصی نیست که وقتی اتفاق خوبی هم بیفتد، روحیه فرد حتی برای مدت کوتاهی هم بهبود نمی ‎یابد .

افراد سالخورده، افرادی که سابقه بستری دارند و یا دارای ویژگی های روانی هستند، احتمال ابتلا به افسردگی مالیخولیایی در آنها بیشتر است.

دلایل دقیق این افسردگی چندان مشخص نیست؛ اما ژنتیک، سابقه خانوادگی ، فعالیت مغز، تروما و هورمون ها ممکن است در شکل گیری این نوع افسردگی نقش داشته باشند. با این وجود، اعتقاد بر این است که افسردگی مالیخولیایی دارای منشا بیولوژیکی قوی میباشد.

مطالعات نشان می ‎دهند که ویژگی خاصی در بیماران مبتلا به افسردگی مالیخولیایی وجود دارد، در حالی که این ویژگی در سایر افراد وجود ندارد .

علل ابتلا به افسردگی غیر ملانکولیک

همان طور که گفته شد افسردگی غیر ملانکولیک جزئی از انواع اختلالات افسردگی است و همچنین افسردگی خود نیز جزئی از اختلالات عاطفی محسوب می شود. به این صورت اختلال افسردگی غیرمالیخولیایی نیز جزئی از اختلالات عاطفی محسوب خواهد شد.

پس در نتیجه علل افسردگی غیر ملانکولیک می تواند همان علل اختلالات و یا بی ثباتی عاطفی باشد. به همین منظور در ادامه به بررسی علت اصلی اختلالات عاطفی پرداخته خواهد شد:

1) کارایی مغز

همان طور که در بالا گفتیم مواردی مثل ناراحتی، غم و اندوه می توانند سبب بروز افسردگی در افراد شوند. همچنین جدایی های ناگزیر عاطفی مانند از دست دادن عزیزان که موجب جدایی بین افراد شده و همچنین جدایی های زناشویی، می توانند از علت های بروز افسردگی در افراد باشند. اما علت همه این حالاتی که گفته شد و برای انسان به وجود می آید در کارایی مغز انسان ها هستند.

2) بیماری پذیریِ ارثیِ استرس

بسیاری از یافته های تحقیقاتی نشان دهنده این است که اختلال عاطفی فامیلی غالبا پیش می آید و ژن ها در این نوع بیماری نقش موثری دارند. مفهوم بیماری پذیری ارثی این است که سوء مصرف یا کوتاهی در دوره تحول و فشار زندگی مهم ترین عوامل خطر برای توسعه ی اختلال عاطفی در بزرگ سالی به شمار می آید.
بر اساس وراثت در اختلال افسردگی، نظام هیپوتالاموس در مغز و غده ی هیپوفیز باعث نگهداری عوامل ارثی منفی و شرایط نا مناسب محیطی شده که ممکن است اختلالات عاطفی را ایجاد کند. به این صورت نقش عوامل ارثی در پدیداریی اختلالات عاطفی که در زیر مجموعه ی آن افسردگی غیر ملانکولیک قرار خواهد گرفت، بسیار زیاد مهم است.

3) فرضیه مونو آمینی

در واقع با توجه به مشاهداتی که از مصرف برخی دارو ها برای فشارخون از جمله داروی رزرپین و همچنین دارویی برای درمان سل به وجود آمده، این داروها باعث منع ترشح آنزیم مونو آمینو اکسیداز خواهند شد که هورمون سروتونین که هورمونی شادی آور محسوب می شود را تجزیه می کند و باعث وجود افسردگی در انسان می شوند.

با توجه به این یافته ها محققان این فرضیه را مطرح کردند که حالت روانی و همچنین خلق و خو به سطح غلظت ناقل منو آمین، نورآدرنالین و سروتونین در مغز بستگی دارد. بنابراین فرضیه وجود افسردگی ناشی از منع آنزیم مونو آمینو اکسیداز خواهد بود. در نتیجه از جمله علل های مغزی دیگر در وجود افسردگی در افراد که افسردگی غیر ملانکولیک را نیز در بر می گیرد فرضیه ی مونو آمینی خواهد بود.

درمان اختلال افسردگی غیر ملانکولیک

در واقع برای درمان افسردگی غیر ملانکولیک غالبا با مشاوره و روان درمانی میزان بهبودی تا اندازه ای افزایش خواهد یافت. اما در بسیاری از مواقع مشاهده شده است که روان درمانی نمی تواند افسردگی افراد را درمان کند و در این صورت از دارو درمانی برای درمان افسردگی این افراد استفاده می شود.

در دارو درمانی از داروهای مناسبی استفاده می شود که می توانند با تاثیر بر فعالیت مغز بتوانند به نحوی حالات غم و اندوه را از بین برده و شادی را به فرد مبتلا برگردانند.

معمولا مشاوران و روانشناسان تا جایی که در توان دارند خواستار این هستند که به روش های روان درمانی بتوانند اختلال افسردگی را درمان کنند اما اگر روان درمانی جواب ندهد به دارو درمانی روی خواهند آورد.
به منظور درمان افسردگی و همچنین افسردگی آتیپیک از دارو های ضد افسردگی سه حلقوی، ضربه ی الکتریکی و نمک لیتیوم استفاده می شود. استفاده از ضربه ی الکتریکی برای مبتلایان به افسردگی عمیق که با خطر خودکشی رو به رو هستند در موارد خاص مفید گزارش شده است، اما استفاده ی مکرر آن به اختلال حافظه منجر می گردد.

داروهای سه حلقوی

از جمله دارو های سه حلقوی ایمی پرامین است که از بازجذب نورآدرنالین و سروتونین جلوگیری می کند. فلوکستین که فقط بر روی ناقل سروتونین موثر است، ربوکستین که به عنوان بازجذب کننده ی انتخابی نورآدرنالین عمل می کند، فنل زین بازدارنده آمینواکسید از که موجب بازداری آنزیم تجزیه کننده ی نورآدرنالین و سروتونین می شود. تمام این دارو ها سطح غلظت ناقل مونوآمین را در مغز افزایش می دهند و اثر درمانی آن ها پس از چند هفته ظاهر می شود.

درمان بیماری مالیخولیا

برای درمان افسردگی مالیخولیا ، دارو اغلب بخشی از برنامه درمانی است زیرا اعتقاد بر این است که علت این بیماری ریشه بیولوژیکی دارد و به عبارت دیگر، از آنجایی که این بیماری معمولا تحت شرایط بیرونی ایجاد نمی ‎شود ، باعث می ‎شود که افسردگی مالیخولیایی عمدتا ناشی از آرایش ژنتیکی و عملکرد مغز باشد و بنابراین به دارو نیاز است تا بر روی دلایل بیولوژیکی مانند عملکرد مغز کار کند .

انواع دارو های ضد افسردگی که ممکن است برای این نوع از افسردگی مورد استفاده قرار بگیرد ، عبارتند از:

مهارکننده های سروتونین : (SSRLs) این دارو ها با تغییر روش کار سروتونین ( انتقال دهنده ها عصبی در مغز) عمل می ‎کنند و در نتیجه خلق و خوی را بهبود می ‎بخشند و این دارو انواع مختلفی دارد .

مهار کننده های برگشت مجدد سروتونین- نوراپی نفرین:(SNRIs) این دارونیز بر نحوه عملکرد سروتونین و نوراپی نفرین در مغز تاثیر می‎گذارند و انواع مختلفی دارند .

مهار کننده های برگشت مجدد نوراپی نفرین و دوپامین:(NDRIs) این دارو نیز بر عملکر نوراپی نفرین و دوپامین اثر گذار است .

داروهای ضد افسردگی آتیپیک:این داروها بر مواد شیمیایی مغز تاثیر می‎ گذارند و موجب بهبود روحیه فرد می ‎شوند و این داروها نیز از تنوع زیادی برخوردارند.

داروهای افسردگی سه حلقه ای : (TCA) اینها داروهای افسردگی نسل اول هستند و ممکن است عوارض جانبی بیشتری نسبت به نسخه های جدید داشته باشند و انواع مختلفی دارند.

مهار کننده های مونوآمین اکسیداز: (MAOIs ) این دارو نوع قدیمی داروهای ضد افسردگی است و می ‎تواند عوارض جانبی جدی داشته باشد اما در برخی موارد برای بعضی افراد خاص مناسب خواهد بود. این دارو ار انواع مختلفی برخوردار است.

تحقیقات نشان می ‎دهد که افسردگی مالیخولیایی نسبت به SSRI ، روان درمانی و یا مداخلات اجتماعی بهتر از داروهای ضد افسردگی سه گانه پاسخ می ‎دهد.

سخن آخر در مبحث افسردگی غیر ملانکولیک

در انتها باید بیان شود که افسردگی غیر ملانکولیک برخلاف افسردگی مالیخولیایی در واقع نمونه ای از انواع افسردگی های خفیف به شمار می رود. به همین دلیل بسیار مشاهده شده است که افرادی که به افسردگی غیر ملانکولیک مبتلا شده اند و پیش از تشدید بیماری خود به روانشناسان و مشاوران مراجعه کرده اند، توانسته اند به موقع به خود کمک کنند و در حقیقت با توجه به درمان به وسیله ی روش های روان درمانی به بهبودی دست یافته اند.

بر این اساس بهترین و مناسب ترین روش برای درمان افسردگی غیر ملانکولیک ابتدا داشتن آگاهی از شرایط بیماری و همچنین در مرحله ی بعد مراجعه به روانشناسان و مشاوران جهت روان درمانی است. اما اگر روان درمانی جوابگو نباشد، افراد باید به دارو درمانی روی آورده و بتوانند بیماری خود که تشدید شده است را به طور کامل درمان کنند. روانشناسان حرفه ای ما در کلینیک تراپیا آماده خدمات مشاوره‌ای و پاسخ به سوالات شما عزیزان هستند.