ترس و فوبیا خون در بسیاری از مردان و زنان مشاهده می شود. به بیان دیگر می توان گفت، اکثر مردم از دیدن خون کمی ناراحت می شوند و یا ممکن است از تزریق سرنگ و آمپول هراس داشته باشند؛ زیرا طبیعی است که ما این موضوع را یک خطر بدانیم. اما برای برخی افراد، این ترس می تواند یک ترس غیرمنطقی باشد. ترس از خون که به آن هموفوبیا (Hemophobia) می‌گویند با ترس از تزریق آمپول یا واکسن متفاوت است، ولی شخص بیمار می تواند ترکیبی از هر دو فوبیا را داشته باشد. این دو ترس در گروه فوبیای خون، تزریق و جراحت (BII) قرار می‌گیرند و به عنوان فوبیای خاص شناخته می‌شوند که در ادامه بیشتر با این نوع فوبیا آشنا خواهیم شد.
فوبیای خون، تزریق و جراحت چیست؟
کسی که دچار فوبیای خون، تزریق و جراحت یا Blood-injection-injury است با دیدن خون، بوی خون یا حتی تصور آن دچار اضطراب و وحشت میشود. همینطور به دلیل ترس فراوان تا جایی که بتواند از تزریق آمپول، تزریق واکسن، گرفتن نمونه‌ی خونی و حتی از ملاقات‌های پزشکی خودداری می‌کنند.
برخلاف فوبیاهای دیگر، فوبیا خون و تزریق، دارای علائم وازوواگال (Vasovagal) می باشد؛ یعنی شخص در هنگام ترس همزمان دچار افزایش ضربان قلب و کاهش شدید فشار خون می گردد که منجر به غش کردن می شود.
فوبیا خون و تزریق چه علائمی دارند؟
خون‌هراسی یک ترس معمولی نیست و مانند سایر فوبیاها دارای علائم جسمی و روانی است. این علائم با مشاهده خون خود یا دیگران و یا گاهی حیوانات شروع می شود. برای برخی افراد، حتی تصاویر یا عکس های خون برای ایجاد علائم کافی است.
علائم جسمی
برخی از واکنش های جسمی که شخص مبتلا به فوبیا خون تزریق و جراحت نشان می دهد عبارتند از:
- احساس تهوع و استفراغ
- تعریق شدید
- احساس درد در قفسه‌ی سینه
- مشکلات تنفسی
- افت ناگهانی فشار خون
- افزایش ضربان قلب
- احساس ضعف و غش
- لرزش بدن
علایم روانی
علاوه بر واکنش های جسمی، شخص مبتلا به ترس خون یا تزریق دارای واکنش های روانی نیز می باشد که برخی از آنها عبارتند از:
- گریز و اجتناب از وضعیتی که در آن خون است.
- احساس ناتوانی در مواجه با ترس خود
- احساس بیهوش شدن یا مردن
- احساس از دست دادن کنترل خود
ترس از خون و تزریق چگونه ایجاد می شوند؟
فوبیا معمولا در دوران کودکی ایجاد می شود؛ تا قبل از ۷ سالگی شامل ترس از تاریکی، غریبه ها، صداهای بلند یا هیولا می باشد و بین 7 تا 16 سالگی، ترسها بیشتر بر آسیب جسمی یا سلامتی، مانند هموفوبیا متمرکز می شوند. برخی از علل این نوع فوبیا عبارتند از:
- خانواده و محیط زندگی: این عامل که به اکتسابی بودن هموفوبیا اشاره دارد، بیان‌گر این است که شما در طول دوران زندگی خود یاد می‌گیرید پس از دیدن برخی از الگوهای هراس‌انگیز، از چیزی بترسید. به عنوان مثال، اگر یک کودک مشاهده کند که مادرش از خون می‌ترسد، ممکن است هموفوبیا در او ایجاد شود. البته که شاید در این مورد اختلال اضطراب اجتماعی نیز بی تاثیر نباشد. حالت دیگر مربوط به زمانی است که والدین کودک حمایتگر افراطی هستند و باعث می شود کودک بیش از حد وابسته شود. در نتیجه سطح اضطراب او افزایش می یابد که عامل ایجاد فوبیا است
- تجربه‌ی منفی در گذشته یا تروما: در روانشناسی، به تاثیری که یک رویداد وحشتناک بر روی انسان می گذارد تروما می گویند. در مورد ترس از تزریق یا خون می تواند مثل تجربه‌ی یک تزریق دردناک و یا بستری شدن در بیمارستان به خاطر جراحت و یا مشاهده مرگ کسی به علت خونریزی شدید باشد
- ژنتیک: وجود پیوند ژنتیکی باعث می شود احتمال ایجاد فوبیا در بعضی افراد بیشتر باشد و یا آنکه آن فرد ذاتا شخصی هیجانی و حساس باشد.
علاوه بر این موارد، هموفوبیا می تواند با فوبیاهای دیگر نیز ارتباط داشته باشد. به طور مثال اگر شخصی داری ترس از میکروب که به آن میسوفوبیا (Misophonia) می گویند باشد، خون را عامل انتقال بیماری می داند. در نتیجه از خون دوری می کند و عامل تشدید ترس از خون می شود
فوبیا خون و تزریق چه پیامدهایی دارد؟
کسانی که دچار فوبیا خون، تزریق و جراحت هستند، به دلیل ترس زیاد از قرار گرفتن در موقعیت هایی که بخواهد باعث تحریک آنها شود (به عنوان مثال تزریق یا دیدن خون) اجتناب می کنند.
این هراس بر سبک زندگی آنها تاثیر می گذارد که دارای پیامدهای ناخوشایندی است. چند نمونه از تاثیرات ترس از خون و تزریق عبارتند از:
- اجتناب از سیستم های بهداشتی: مبتلایان به این ترس، مراجعه به پزشک را به تعویق می اندازند، در صورت نیاز به عمل جراحی از آن اجتناب می کنند واکسن نمی زنند و در اهدا خون مشارکت نمی کنند
- افسردگی: این افراد در جامعه به صورت نرمال حضور پیدا نمی کنند و نمی توانند به انجام کارهایی که علاقه مند هستند بپردازند و این سبک زندگی منجر می شود به افسردگی دچار شوند.
- کم تحرکی: افرادی که دچار هموفوبیا هستند، احتمالا زندگی کم تحرک را ترجیح می دهند و ممکن است از فعالیت‌هایی مانند ورزش به دلیل ترس از آسیبی که شاید منجر به خونریزی شود، اجتناب کنند.
- محدودیت در انتخاب شغل و رشته تحصیلی: این افراد نمی توانند در مشاغل مربوط به حوزه سلامت فعالیت کنند یا در رشته پزشکی به ادامه تحصیل بپردازند.
- انتقال ترس به فرزندان: فرزندان با دیدن ترس والدین، آن را یاد می گیرند و ممکن است به فوبیا خون مبتلا شوند.
همانطور که مشاهده می شود این ترس روال عادی زندگی فرد را دچار اختلال می کند، بنابراین لازم است هر چه زودتر تشخیص داده شده و درمان شود.
آیا هموفوبیا درمان می شود؟
خوب است بدانید ترس از خون و تزریق به طور کامل درمان می شود. یک درمانگر با توجه به تشخیص، روش درمانی مختلفی را انتخاب می کند. روش هایی مانند:
- مواجه درمانی یا Exposure therapy: درمانگر به تدریج فرد را باموقعیت های که باعث ترس او می شود رو برو می کند
- بازسازی شناختی یا Cognitive therapy: در این روش درمانگر سعی میکن باورها و افکار غیر منطقی که باعث ایجاد فوبیا شده اند را تغییر دهد
- Applied tension: به درمانجو آموزش داده میشود که چگونه با انقباض و شل کردن عضلات، مانع از حال رفتن یا غش کردن خود هنگام مواجه با محرک ها شود.
- ریلکس کردن یا Relaxation: در این روش درمانگر با آموزش تکنیک هایی باعث کاهش استرس و علائم روانی و فیزیکی شخص مبتلا، هنگام مواجه با خون یا تزریق می شود.
- دارو: در موارد شدید ممکن است دارو تجویز کند
همچنین درمانگر به شما کمک می کند تا به افسردگی و اضطرابی که ناشی از این فوبیا است غلبه کنید.
مشاورین ما
درمان فوبیا خون، تزریق، جراحت بسیار ضروری است؛ چرا که ممکن است به خاطر ترس از خون یا ترس از تزریق آمپول یا واکسن، آزمایشات پزشکی خود را انجام ندهید، از مراجعه به دندانپزشکی یا سایر موارد پزشکی خودداری کنید یا حتی از ادامه تحصیل در رشته پزشکی انصراف دهید. بنابراین درمان آن برای سلامت کلی شما مهم است.
به یاد داشته باشید برای جلوگیری از ابتلای کودکان شما به هموفوبیا نیز، روبه‌رو شدن با ترس‌هایتان کمک خواهد کرد. گرچه یکی از عوامل آن ژنتیک بیان شده است، اما برخی از ترسها به صورت اکتسابی و در مواجه با رفتار دیگران آموخته می‌شوند. با درمان مناسب خود را در مسیر بهبودی قرار دهید.
مشاورین ما در کلینیک روانشناسی تراپیا در درمان اختلالات اضطرابی، از جمله فوبیا خون و تزریق تخصص دارند. برای تعیین وقت قبلی امروز تماس بگیرید.
