در قرن بیست و یکم، در دنیایی زندگی میکنیم که نسبت به گذشته از رفاه بسیار بالاتری برخورد داریم؛ اما آمارها نشاندهنده این است که روزبهروز بیماریهای روانی در حال افزایش است. اختلالات شخصیت مرزی، از خاموشترین این بیماریهاست که در مقاطع مختلف زندگی هر انسان، آنها را تهدید میکند. در این مقاله سعی داریم با تنها راه تجربی درمان این بیماری، یعنی درمان دیالکتیکی اختلال شخصیت مرزی (BDP) آشنا شویم.
اختلال شخصیت مرزی (BDP) چیست؟
اختلال شخصیت مرزی یا Borderline Personality Disorder، سه عامل کلی احساسات ناپایدار، روابط تنشزا، شک و همچنین نداشتن اعتماد به خود (اعتمادبهنفس) را در برمیگیرد و تقریباً ده درصد از مردم جهان به آن مبتلا هستند. ریشه اصلی اختلالات شخصیت مرزی، ناپایداری رفتار و احساسات، در ارکان مختلف زندگی یک فرد است.
افراد مبتلا به این بیماری نسبت به برخی از موقعیتهای احساسی، بهویژه در روابط عاشقانه، خانوادگی و دوستانه، واکنشهای شدیدتر و غیرمعمولیتر از بقیه افراد نشان میدهند؛ در ادامه به چند مورد از نشانههای اختلال شخصیت مرزی اشاره کردهایم:
- نداشتن اعتمادبهنفس
- ترس از طرد شدن و تنهایی
- روابط بسیار ناپایدار و بیثباتی عاطفی
- خودزنی و تهدید به خودکشی
- مشکلات در کنترل خشم
- احساس پوچی
اگر خود و اطرافیانتان دارای یک یا چند نمونه از نشانههای بالا هستید الزاماً یک فرد بوردرلاین نیستید و امکان دارد به دلیل اتفاقات ناگوار روزمره این نشانه ها در شما پیدا شود؛ اما توصیه ما به شما این است که حتماً تست و آزمونهای مربوط به بیماری اختلال شخصیت مرزی را بدهید.
مقالات مشابه:
♦ درمان اختلال شخصیت مرزی با 4 روش روانشناختی و دارویی
عوامل مؤثر بر ایجاد اختلالات شخصیت مرزی
معمولاً اوایل شروع دوره بزرگسالی، یعنی از بیستسالگی یک فرد را زمان شروع اختلالات شخصیت مرزی (BDP) میدانند؛ اما این بدین معنا نیست که این بیماری در سنین دیگر وجود ندارد. همچنین باید توجه داشت که یکی از عوامل بسیار مؤثر بر این بیماری، رفتار افراد خانواده در کودکی یک فرد است.
لینهان معتقد است که اختلالات شخصیت مرزی در محیط تربیتی آشفته به وجود میآید؛ طلاق، طرد کردن فرزند، ناامنی و تنبیه شدن فرزند توسط خانواده از عواملی هستند که یک محیط تربیتی آشفته را به وجود میآورند. در آخرین تستی که از مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی گرفتهشده، مشخص شد که بیش از 91 درصد از افراد در کودکی تجربه انواع بدرفتاری اطرافیان را داشتهاند که شامل سطوح مختلف آزار جنسی، آزار جسمی و آزار هیجانی بوده است.
تشخیص اختلالات شخصیت مرزی
اگر شخصی حداقل یکی از نشانههایی که در ابتدا گفته شد را دارا باشد، میتوان تست و آزمون تشخیص را برای او مطرح کرد. همچنین میتوان با بررسی یک سری عوامل زیستی هم تشخیص داد که فرد به اختلالات شخصیت دچار هست یا خیر.
در ادامه به برخی از تست های زیستی تشخیص بیماری اختلال شخصیت مرزی نیز اشاره کردهایم:
- کوتاه شدن دوره نهفتگی REM
- مختل شدن تداوم خواب
- نتایج غیرطبیعی در آزمون فرونشانی دگزامتازون (DST)
- نتایج غیرطبیعی آزمون تحریک با هورمون آزادکننده تیروتروپین (TRH)
البته باید به این نکته هم توجه داشت که علائم بالا با علائم زیستی بیماران مبتلا به افسردگی تقریباً یکسان است.
رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) چیست؟
حال که بهخوبی با اختلالات شخصیت مرزی و نشانه های افراد بوردرلاین آشنا شدهاید، به سراغ روش درمان این بیماری یعنی رفتاردرمانی دیالکتیکی (Dialectical behavior therapy) میرویم.
رفتاردرمانی دیالکتیکی (Dialectical behavioral therapy) به زبان ساده نوعی رفتار درمان شناختی است که برای درمان اختلال شخصیت مرزی توسط مارشا لینهان معرفی شد. اساس و پایه درمان دیالکتیکی اختلال شخصیت مرزی، ایجاد یکپارچگی بین تضادهای درونی، برای رسیدن به نتیجه منطقی و رشد فرد است که به همین منظور پرسشنامههایی برای آن طراحیشده است.
شاخههای رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) و تأثیر آن بر افراد بوردرلاین
اساس کار رفتاردرمانی دیالکتیکی اختلال شخصیت مرزی، به شاخههای متفاوتی تقسیم میشود که بر اساس همان شاخهها و روشها رفتاردرمانی دیالکتیکی بوردرلاین شکل میگیرد. این روشها عبارتاند از:
- حمایت مداری
- شناخت محوری
- همکاری
در ادامه هرکدام از روشهای بالا را بهاختصار توضیح داده و تأثیر آن را بر افراد بودرلاین شرح میدهیم:
حمایت مداری (Supportive)
یکی از روشهای درمان دیالکتیکی اختلال شخصیت مرزی، حمایت مداری است. در حمایت مداری سعی میشود که با انجام تمرینات مختلف فرد بتواند نقاط قوت خود را بهخوبی بشناسد و همچنین سعی کند که آنها را تقویت کند. این موضوع باعث میشود که نداشتن اعتمادبهنفس در فرد بیمار به اختلالات شخصیت مرزی، تا حدود زیادی برطرف شود و فرد حس خوبی به خود داشته باشد.
شناخت محوری (Cognition Base)
بیماران مبتلا به اختلالات شخصیت مرزی افکار مسمومی دارند که زندگی را برای آنها دشوارتر میکند؛ مانند: “من در هرکاری باید بهترین باشم”، “انسانها نقص مرا میبینند و از من بدشان میآید”، شناخت محوری به این بیماران کمک میکند که این نوع افکار مسموم را بشناسند و به آنها پاسخ های درستی همچون “افرادی که مرا دوست دارند نقصهای من برایشان مهم نیست” بدهند؛
حوزه شناخت محوری در درمان دیالکتیکی، باعث میشود که مشکل ناپایداری رابطههای عاطفی، ترس از طرد شدن و تنهایی و همچنین کنترل خشم بهمرورزمان بهبود یابد و فرد مبتلابه اختلال شخصیت کنترل بیشتری روی خود داشته باشد.
همکاری (Cooperation)
همکاری بین بیماران و درمانگر از دیگر روشهای درمان دیالکتیکی اختلال شخصیت مرزی است. در این روش درمانگر سعی میکند با ایجاد روابط پیوسته بین خود و بقیه بیماران آنها را تشویق کند تا در مورد مشکلات خود صحبت کنند و برای رفع آنها تلاش کنند. در این روش بیماران تکالیف مختلفی ازجمله بازی کردن نقشهای مختلف را انجام میدهند.
این باعث میشود که بیماران اختلال شخصیت مرزی که نمیتوانند بهخوبی با اطرافیان خود ارتباط بگیرند و ارتباطات پایدار داشته باشند بهتدریج رو به بهبودی بروند.
مراحل درمان دیالکتیکی اختلال شخصیت مرزی و تأثیر آن بر اختلالات BDP
رفتاردرمانی دیالکتیکی به دو بخش رواندرمانی انفرادی و رواندرمانی گروهی تقسیمبندی میشود، که هرکدام شامل انجام یک سری وظایف و تکالیف است که در ادامه به آن میپردازیم.
رفتاردرمانی دیالکتیکی انفرادی؛ تأثیر آن بر افراد بوردلاین:
در درمان دیالکتیکی اختلال شخصیت مرزی به صورت انفرادی، به مشکلات بیمار که طی یک هفته گذشته داشته رسیدگی میشود. درمانگر سعی میکند رفتارهای خودکشی گرایانه را در اولویت قرار دهد و در ادامه رفتارهایی که مانع درمان اختلال شخصیت مرزی فرد است را بررسی کند. در این جلسه سعی میشود که بیمار بتواند عزتنفس خود را حفظ کند، به کاهش و کنترل اضطراب و استرس دست یابد.
تأثیر این جلسات بر روی افراد بودرلاین و کسانی که دارای اختلالات شخصیت مرزی هستند، به صورتی است که تفکرات خودکشی گرایانه خود را کنار میگذارند؛ همچنین برای تواناییهای خود ارزش قائل میشوند و به درصد خوبی از اعتمادبهنفس میرسند.
رفتاردرمانی دیالکتیکی جمعی؛ تأثیر آن بر افراد بوردلاین:
معمولاً در روش درمان دیالکتیکی اختلال شخصیت مرزی بصورت جمعی و گروهی، درمانگر طی جلسات دو ساعت و نیمه، به افراد چهار نوع مهارت مختلف را آموزش میدهد. این مهارتها عبارتاند از:
- مهارتهای اثربخشی بین فردی (ارتباط مؤثر)
- مهارت پذیرش پریشانی (پذیرش واقعیت)
- مهارتهای تعدیل احساسات
- مهارتهای افزایش هوشیاری فراگیر
مبتلایان به اختلالات شخصیت مرزی با شرکت در جلسات گروهی میتوانند تا حد زیادی ارتباط خود با دیگران را سامان ببخشند؛ همچنین افکار مسموم خود را دور ریخته و همانطور که هستند خود را قبول داشته باشند.
یادگیری موارد بالا، به مبتلایان اختلال شخصیت و بودرلاین، در مدت یک سال کمک میکند که بتوانند خود را همانگونه که هستند قبول کنند. ترس از طردشدگی و تنهایی بهصورت واقعی یا توهم نداشته باشند و همچنین بتوانند در موقعیتهای احساسی مختلف، مانند روابط عاطفی خود را کنترل کنند.
بهطورکلی رفتاردرمانی دیالکتیکی جایگزین داروهای روانگردان است؛ اما با اینحال افراد مبتلابه اختلال شخصیت مرزی (BDP) بیشترین افرادی هستند که از این نوع داروها مصرف میکنند و این در صورتی است که موسسه ملی بهداشت و تعالی بالینی (NICE) طی یک دستورالعمل به این اشاره کرده است که این داروها نباید بهطور خاص برای بوردرلاین BDP استفاده شود.
همچنین انجمن روانپزشکی آمریکا، دارودرمانی را بهعنوان نقش کمکی در درمان اختلال شخصیت مرزی اعلام کرده؛ اگرچه داروها میتوانند درمان کمکی برای بیماران مبتلابه BPD باشند؛ اما در حال حاضر تنها راه درمان تجربی درمان اختلال شخصیت مرزی، رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) است.
سخن آخر
در این مقاله با انواع روش های درمان دیالکتیکی اختلال شخصیت مرزی (BDP) و تاثیرات آنها آشنا شدید. با توجه به اینکه اکثر مواقع باگذشت زمان اختلال شخصیت مرزی بهبود میابد، اما پیشنهاد میشود که حتماً به پزشک معالج مراجعه کنید؛ چراکه اختلال شخصیت مرزی در ازدواج بزرگسالان همچنین اختلال شخصیت مرزی در کودکان و نوجوانان باعث به وجود آمدن پیامدهای ناگواری همچون طلاق در زوجها و خودکشی در نوجوانان میشود.
درنتیجه اگر خود و اطرافیانتان از اختلالات شخصیت رنج میبرید قبل از مصرف دارو و دارودرمانی، با یک متخصص رفتاردرمانی مشورت کنید. مشاورین ما در کلینیک روانشناسی آنلاین تراپیا، با به روزترین دانش و ابزارها همواره آماده پاسخگویی به شما عزیزان هستند.